อรูป หรือ อารุปป์ แปลว่า สภาวะที่ไม่มีรูป หมายเอาฌานที่มีอรูปธรรมเป็นอารมณ์ คืออรูปฌาน อย่างหนึ่ง ภพของผู้เข้าถึงอรูปฌาน หรือภพอันเป็นที่อยู่ของอรูปพรหม อย่างหนึ่ง มี 4 ประการ คือ
1. อากาสานัญจายตนะ
อากาสานัญจายตนะ เป็นชื่อของฌาน หมายถึง อากาสานัญจายตนฌาน ฌานอันกำหนดอากาศคือช่องว่างหาที่สุดมิได้เป็นอารมณ์ คือผู้ที่เจริญสมถะจนได้บรรลุจตุตถฌานแล้ว ยกเอาปฏิภาคนิมิตแห่งกสิณขึ้นพิจารณาจนเห็นสภาพว่างเปล่าคืออากาศ แล้วไม่ยึดเอาปฏิภาคนิมิตมาเป็นอารมณ์อีก แต่ยึดเอาสภาพที่ว่างเปล่าคืออากาศมาเป็นอารมณ์
เป็นชื่อของภพ หมายถึง อากาสานัญจายตนภพ คือภพอันเป็นที่อยู่ของผู้ที่ได้อากาสานัญจายตนฌาน กล่าวคือ ผู้ที่ได้อากาสานัญจายตนฌาน เมื่อตายไปแล้วจะไปเกิดในภพนี้
2. วิญญาณัญจายตนะ
วิญญาณัญจายตนะ เป็นชื่อของฌาน หมายถึง วิญญาณัญจายตนฌาน ฌานอันกำหนดวิญญาณหาที่สุดมิได้เป็นอารมณ์ คือผู้ที่ได้เจริญสมถะจนได้บรรลุอากาสานัญจายตนฌานแล้ว ถอนจิตจากการยึดถืออากาศเป็นอารมณ์ มากำหนดเอาวิญญาณเป็นอารมณ์ พิจารณาจนเห็นแน่ชัดว่า วิญญาณเป็นธรรมชาติหาที่สุดมิได้
เป็นชื่อของภพ หมายถึง วิญญาณัญจายตนภพ คือภพอันเป็นที่อยู่ของผู้ที่ได้วิญญาณัญจายตนฌาน กล่าวคือ ผู้ที่ได้วิญญาณัญจายตนฌาน เมื่อตายไปแล้วจะไปเกิดในภพนี้
3. อากิญจัญญายตนะ
อากิญจัญญายตนะ เป็นชื่อของฌาน หมายถึง อากิญจัญญายตนฌาน ฌานกำหนดภาวะที่ไม่มีอะไร ๆ เป็นอารมณ์ ได้แก่ ฌานอันกำหนดยึดถือโลกหรือสิ่งทั้งหลายมาพิจารณาจนเกิดความเห็นว่า ไม่มีอะไรเหลืออยู่สักน้อยหนึ่งให้ยึดเป็นอารมณ์ได้
เป็นชื่อของภพ หมายถึง อากิญจัญญายตนภพ ภพอันเป็นที่อยู่ของผู้ได้อากิญจัญญายตนฌาน กล่าวคือ ผู้ที่ได้อากิญจัญญายตนฌาน เมื่อตายไปแล้วจะไปเกิดในภพนี้
4. เนวสัญญานาสัญญายตนะ
เนวสัญญานาสัญญายตนะ เป็นชื่อของฌาน หมายถึง เนวสัญญานาสัญญายตนฌาน ฌานอันเข้าถึงภาวะมีสัญญาก็ไม่ใช่ ไม่มีสัญญาก็ไม่ใช่ ได้แก่ ฌานอันกำหนดยึดถือสิ่งต่าง ๆ พิจารณาโดยความเป็นสิ่งที่มีสัญญาก็ไม่ใช่ ไม่มีสัญญาก็ไม่ใช่
เป็นชื่อของภพ หมายถึง เนวสัญญานาสัญญายตนภพ ภพอันเป็นที่อยู่ของผู้ได้เนวสัญญานาสัญญายตนฌาน คือผู้ที่ได้เนวสัญญานาสัญญายตนฌาน เมื่อตายไปแล้วจะไปเกิดในภพนี้
