อกุศลวิตก คือ ความตรึกที่เป็นอกุศล ความนึกคิดที่ไม่ดี เป็นความคิดที่ผิดทาง เป็นความคิดที่เป็นสาเหตุแห่งการกระทำความชั่วนานาประการ แบ่งเป็น 3 อย่าง คือ
1. กามวิตก
กามวิตก ความตรึกในเรื่องกาม ความนึกคิดในทางกาม คือ ความนึกคิดในทางที่จะแสวงหากามคุณห้าอันน่าปรารถนาน่าพอใจมาสนองความต้องการของตนเอง เป็นความนึกคิดที่เกี่ยวข้องด้วยกามราคะ คนที่มีความนึกคิดในทางกามอยู่เสมอ มักจะแสวงหากามคุณห้ามาสนองความต้องการของตนโดยไม่คำนึงถึงความผิดชอบชั่วดี มักจะทำเรื่องที่ผิดศีลธรรมโดยไม่ละอาย
2. พยาบาทวิตก
พยาบาทวิตก ความตรึกในทางพยาบาท ความนึกคิดในทางที่จะทำร้ายผู้อื่น ปองร้ายผู้อื่น เป็นความคิดที่เกิดจากอำนาจของความโกรธหรือความคับแค้นใจ บุคคลที่มีพยาบทวิตกเช่นนี้ จะไม่มีความสุข จะมีแต่ความคับแค้นใจอยู่ตลอด เมื่อสบโอกาสก็จะหาทางทำร้ายผู้อื่น ทำให้ก่อเหตุที่ผิดศีลธรรมได้ง่าย
3. วิหิงสาวิตก
วิหิงสาวิตก ความตรึกในทางเบียดเบียน ความคิดที่จะเบียดเบียนผู้อื่นให้ได้รับความฉิบหายเดือดร้อน เป็นความคิดที่เกิดขึ้นมาจากความริษยา ไม่อยากให้คนอื่นได้ดีกว่าตนเอง เห็นคนอื่นได้ดีมีความสุขแล้วรู้สึกขัดเคือง
อกุศลวิตกทั้ง 3 ประการนี้ เป็นสิ่งที่ก่อโทษให้ทั้งแก่ตนเองและผู้อื่น ดังนั้นจึงควรละ ควรพิจารณาให้เห็นโทษแล้วระมัดระวังอย่าให้เกิดขึ้น เมื่อเกิดขึ้นแล้วก็ต้องข่มใจระงับมันเสียให้ได้
