ผู้ไม่โกรธ ฝึกตนดีแล้ว เป็นผู้อยู่สม่ำเสมอ หลุดพ้นเพราะรู้ชอบ สงบระงับคงที่ จะมีความโกรธมาแต่ไหน
อกฺโกธสฺส กุโต โกโธ ทนฺตสฺส สมชีวิโน
สมฺมทญฺญา วิมุตฺตสฺส อุปสนฺตสฺส ตาทิโน.
[คำอ่าน]
อัก-โก-ทัด-สะ, กุ-โต, โก-โท ทัน-ตัด-สะ, สะ-มะ-ชี-วิ-โน
สำ-มะ-ทัน-ยา, วิ-มุด-ตัด-สะ อุ-ปะ-สัน-ตัด-สะ, ตา-ทิ-โน
[คำแปล]
“ผู้ไม่โกรธ ฝึกตนดีแล้ว เป็นผู้อยู่สม่ำเสมอ หลุดพ้นเพราะรู้ชอบ สงบระงับคงที่ จะมีความโกรธมาแต่ไหน.”
(มหากตมุนีเถร) ขุ.เถร. 26/334.
ผู้ไม่โกรธ เป็นคำที่บ่งบอกถึงผู้ที่มีจิตใจที่มั่นคง ไม่สั่นไหวต่อความรู้สึกหรือสิ่งเร้าที่มากระทบ การที่คนคนหนึ่งสามารถควบคุมความโกรธของตนเองได้ ไม่เพียงแต่เป็นสิ่งที่แสดงถึงความเข้มแข็งในจิตใจ แต่ยังเป็นการฝึกฝนที่จะทำให้ตนเองมีความสุขและความสงบในชีวิตประจำวันได้ การที่ไม่โกรธไม่ใช่หมายความว่าเราต้องปล่อยให้ทุกอย่างผ่านไปโดยไม่สนใจ แต่เป็นการรู้เท่าทันอารมณ์ และเลือกที่จะไม่ตอบสนองด้วยความโกรธ
ฝึกตนดีแล้ว หมายถึงการที่บุคคลนั้นได้ฝึกฝนตนเองให้มีวินัยในการควบคุมอารมณ์และจิตใจ ไม่ให้ถูกชักจูงด้วยสิ่งเร้าต่างๆ ภายนอก การฝึกตนเป็นกระบวนการที่ต้องใช้เวลาและความพยายาม มันเป็นการสร้างสรรค์นิสัยที่ดีในตัวเอง เช่น การมีความอดทน การเข้าใจผู้อื่น และการมีเมตตา การฝึกฝนเหล่านี้จะนำพาให้บุคคลนั้นมีจิตใจที่เข้มแข็งและสงบสุข
เป็นผู้อยู่สม่ำเสมอ คือการที่บุคคลนั้นสามารถรักษาความสงบและความมั่นคงในจิตใจได้อย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าจะพบกับสถานการณ์ใดก็ตาม ความสม่ำเสมอนี้เกิดจากการฝึกฝนอย่างต่อเนื่อง และการทำให้จิตใจไม่วุ่นวายด้วยสิ่งเร้าภายนอกหรือภายใน ความสม่ำเสมอในความคิดและจิตใจช่วยให้เราสามารถผ่านพ้นอุปสรรคต่างๆ ได้อย่างราบรื่น
หลุดพ้นเพราะรู้ชอบ หมายถึงการที่บุคคลนั้นสามารถหลุดพ้นจากการติดอยู่ในความทุกข์หรือความโกรธ เพราะได้มีความรู้และความเข้าใจที่ถูกต้อง การรู้ชอบหรือการมีปัญญาในการแยกแยะสิ่งที่ถูกต้องและสิ่งที่ผิดในชีวิต เป็นสิ่งที่ช่วยให้เราสามารถปล่อยวางและไม่ยึดติดกับความรู้สึกที่ไม่ดี การหลุดพ้นนี้ไม่ใช่การหนีไปจากปัญหา แต่เป็นการเผชิญหน้าและจัดการกับมันด้วยความเข้าใจและมีสติ
สงบระงับคงที่ บ่งบอกถึงสภาวะจิตใจที่ไม่มีความโกรธหรือความเครียดเข้ามารบกวน ความสงบนี้เกิดจากการฝึกฝนจิตใจและความคิดอย่างต่อเนื่อง การรักษาความสงบในใจช่วยให้เราสามารถมองเห็นสถานการณ์ต่างๆ อย่างชัดเจน และไม่หลงไปตามอารมณ์หรือความรู้สึกชั่วคราว
เมื่อเราได้ฝึกฝนตนเองจนสามารถรักษาความสงบในจิตใจได้ ความโกรธก็จะไม่มีทางเกิดขึ้นกับเรา ความโกรธเป็นสิ่งที่มาจากความคิดและอารมณ์ที่ไม่มั่นคง เมื่อเราสามารถควบคุมและทำความเข้าใจกับอารมณ์เหล่านั้นได้ ความโกรธก็จะไม่เข้ามาครอบงำจิตใจเราอีกต่อไป การเป็นผู้ไม่โกรธนั้นไม่เพียงแต่จะนำพาความสุขและความสงบให้กับตนเอง แต่ยังช่วยให้เรามีความสัมพันธ์ที่ดีและความเมตตาต่อผู้อื่นด้วย จึงเป็นเหตุให้ทั้งตนเองและผู้อื่นมีความสุขและสงบร่มเย็น.