ผู้ใด มีความไร้ศีลธรรมครอบคลุม เหมือนย่านทรายคลุมไม้สาละ ผู้นั้น ชื่อว่าทำตนเหมือนถูกผู้ร้ายคุมตัว

ยสฺส อจฺจนฺตทุสฺ…

สิ่งที่รัก (อื่น) เสมอด้วยตน ไม่มี, ทรัพย์ (อื่น) เสมอด้วยข้าวเปลือก ไม่มี, แสงสว่าง (อื่น) เสมอด้วยปัญญา ไม่มี, ฝนแลเป็นสระอย่างยิ่ง

นตฺถิ อตฺตสมํ เป…

ตนแล เป็นที่พึ่งแห่งตน คนอื่น ใครเล่าจะเป็นที่พึ่งได้ ก็บุคคลมีตนฝึกฝนดีแล้ว ย่อมได้ที่พึ่งที่ได้ยาก

อตฺตา หิ อตฺตโน …

บัณฑิตพึงตั้งตนไว้ในคุณธรรมอันสมควรก่อน สอนผู้อื่นภายหลังจึงไม่มัวหมอง

อตฺตานเมว ปฐมํ ป…

ถ้าสอนผู้อื่นฉันใด พึงทำตนฉันนั้น ผู้ฝึกตนดีแล้ว ควรฝึกผู้อื่น ได้ยินว่า ตนแลฝึกได้ยาก

อตฺตานญฺเจ ตถา ก…

บุคคลไม่ควรพร่าประโยชน์ของตน เพราะประโยชน์ของผู้อื่นแม้มาก รู้จักประโยชน์ของตนแล้ว พึงขวนขวายในประโยชน์ของตน.

อตฺตทตฺถํ ปรตฺเถ…

ยทตฺตครหี ตทกุพฺพมาโน “ติตนเองเพราะเหตุใด ไม่ควรทำเหตุนั้น”

ยทตฺตครหี ตทกุพฺ…

อตฺตานญฺเจ ปิยํ ชญฺญา น นํ ปาเปน สํยุเช “ถ้ารู้ว่าตนเป็นที่รัก ก็ไม่ควรประกอบตนนั้นด้วยความชั่ว”

อตฺตานญฺเจ ปิยํ …

อตฺตทตฺถํ ปรตฺเถน พหุนาปิ น หาปเย “ไม่ควรพร่าประโยชน์ตน เพราะประโยชน์ผู้อื่นแม้มาก”

อตฺตทตฺถํ ปรตฺเถ…

อตฺตานํ นาติวตฺเตยฺย “บุคคลไม่ควรลืมตน”

อตฺตานํ นาติวตฺเ…

อตฺตานํ น ปริจฺจเช “บุรุษไม่พึงสละเสียซึ่งตน”

อตฺตานํ น ปริจฺจ…

อตฺตานํ น ทเท โปโส “บุรุษไม่พึงให้ซึ่งตน”

อตฺตานํ น ทเท โป…

อตฺตานญฺจ น ฆาเตสิ “อย่าฆ่าตนเสีย”

อตฺตานญฺจ น ฆาเต…

อตฺตานุรกฺขี ภว มา อฑยฺหิ “จงเป็นผู้ตามรักษาตนอย่าให้เดือดร้อน”

อตฺตานุรกฺขี ภว …

ทุคฺคา อุทฺธรถตฺตานํ ปงฺเก สนฺโน ว กุญฺชโร “จงถอนตนขึ้นจากหล่ม เหมือนช้างตกหล่มถอนตนขึ้นฉะนั้น”

ทุคฺคา อุทฺธรถตฺ…

ปฏิมํเสตมตฺตนา “จงพิจารณาตนด้วยตนเอง”

ปฏิมํเสตมตฺตนา. …

อตฺตนา โจทยตฺตานํ “จงเตือนตนด้วยตนเอง”

อตฺตนา โจทยตฺตาน…

อตฺตานญฺเจ ตถา กยิรา ยถญฺญมนุสาสติ “ถ้าพร่ำสอนผู้อื่นฉันใด ก็ควรทำตนฉันนั้น”

อตฺตานญฺเจ ตถา ก…

ปริโยทเปยฺย อตฺตานํ จิตฺตเกฺลเสหิ ปณฺฑิโต “บัณฑิตพึงทำตนให้ผ่องแผ้วจากเครื่องเศร้าหมองจิต”

ปริโยทเปยฺย อตฺต…

อตฺตานญฺเจ ปิยํ ชญฺญา รกฺเขยฺย นํ สุรกฺขิตํ “ถ้ารู้ว่าตนเป็นที่รัก ก็ควรรักษาตนนั้นให้ดี”

อตฺตานญฺเจ ปิยํ …

โย รกฺขติ อตฺตานํ รกฺขิโต ตสฺส พาหิโร “ผู้ใดรักษาตนได้แล้ว ภายนอกของผู้นั้นก็เป็นอันรักษาด้วย”

โย รกฺขติ อตฺตาน…

อตฺตนา หิ สุทนฺเตน นาถํ ลภติ ทุลฺลภํ “ผู้มีตนฝึกดีแล้ว ย่อมได้ที่พึ่งซึ่งหาได้ยาก”

อตฺตนา หิ สุทนฺเ…

อตฺตานํ ทมยนฺติ สุพฺพตา “ผู้ประพฤติดี ย่อมฝึกตน”

อตฺตานํ ทมยนฺติ …

อตฺตานํ ทมยนฺติ ปณฺฑิตา “บัณฑิต ย่อมฝึกตน”

อตฺตานํ ทมยนฺติ …

อตฺตตฺถปญฺญา อสุจี มนุสฺสา “มนุษย์ผู้เห็นแก่ประโยชน์ตน เป็นคนไม่สะอาด”

อตฺตตฺถปญฺญา อสุ…

อตฺตนา อกตํ ปาปํ อตฺตนา ว วิสุชฺฌติ “ตนไม่ทำบาปเอง ย่อมหมดจดเอง”

อตฺตนา อกตํ ปาปํ…

อตฺตนา ว กตํ ปาปํ อตฺตนา สงฺกิลิสฺสติ “ตนทำบาปเอง ย่อมเศร้าหมองเอง”

อตฺตนา ว กตํ ปาป…

นตฺถิ อตฺตสมํ เปมํ “ความรักอื่น เสมอด้วยตน ไม่มี”

นตฺถิ อตฺตสมํ เป…

อตฺตา หิ ปรมํ ปิโย “ตนแล เป็นที่รักอย่างยิ่ง”

อตฺตา หิ ปรมํ ปิ…

อตฺตา หิ อตฺตโน คติ “ตนเทียว เป็นคติของตน”

อตฺตา หิ อตฺตโน …