ถึงเป็นคนมีเดช มีปัญญาเฉียบแหลม อันคนเป็นอันมากสักการบูชา อยู่ในอำนาจของสตรีเสียแล้ว ย่อมไม่รุ่งเรือง เหมือนพระจันทร์ถูกพระราหูบัง ฉะนั้น

เตชวาปิ หิ นโร วิจกฺขโณ
สกฺกโต พหุชนสฺส ปูชิโต
นารีนํ วสงฺคโต น ภาสติ
ราหุนา อุปหโตว จนฺทิมา.

[คำอ่าน]

เต-ชะ-วา-ปิ, หิ, นะ-โร, วิ-จัก-ขะ-โน
สัก-กะ-โต, พะ-หุ-ชะ-นัด-สะ, ปู-ชิ-โต
นา-รี-นัง, วะ-สัง-คะ-โต, นะ, พา-สะ-ติ
รา-หุ-นา, อุ-ปะ-หะ-โต-วะ, จัน-ทิ-มา

[คำแปล]

“ถึงเป็นคนมีเดช มีปัญญาเฉียบแหลม อันคนเป็นอันมากสักการบูชา อยู่ในอำนาจของสตรีเสียแล้ว ย่อมไม่รุ่งเรือง เหมือนพระจันทร์ถูกพระราหูบัง ฉะนั้น.”

(พุทฺธ) ขุ.ชา.อสีติ. 28/127.

บุคคลผู้มีอำนาจวาสนาเฉลียวฉลาด แม้จะเป็นผู้นำที่เก่งกล้าหรือมีชื่อเสียงเกรียงไกรเพียงใดก็ตาม หากขาดสติและตกอยู่ภายใต้อำนาจแห่งความลุ่มหลงมัวเมาในสตรี ก็ย่อมไม่อาจรักษาความมั่นคงและความรุ่งเรืองไว้ได้ ความลุ่มหลงเป็นสิ่งที่ทำให้จิตใจมัวหมอง เบี่ยงเบนจากทางแห่งเหตุผล และลดทอนความสามารถในการตัดสินใจอย่างมีสติ

ในประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติ เราจะพบเรื่องราวของบุรุษผู้ยิ่งใหญ่จำนวนไม่น้อยที่ชีวิตต้องพังทลายลง เพราะปล่อยใจให้จมอยู่กับความหลงใหลในสตรี ความรักที่ขาดการพิจารณา ความใคร่ที่ไร้การควบคุม ล้วนกลายเป็นชนวนแห่งความเสื่อมที่บดบังปัญญาและอำนาจของตนเอง ความมืดแห่งราคะย่อมกลืนกินความสว่างแห่งปัญญาได้ในพริบตา

เปรียบเสมือนพระจันทร์ที่เคยส่องแสงนวลสว่างอยู่บนท้องฟ้าอย่างงดงาม แต่เมื่อถึงคราวเกิดจันทรุปราคา แสงนั้นกลับถูกบดบังจนเหลือเพียงเงามืด พระจันทร์ที่เคยเปล่งรัศมี ก็กลับกลายเป็นภาพแห่งความเงียบงันและอับแสง บุคคลที่เคยเจิดจรัสด้วยบารมี ก็อาจตกต่ำเพียงเพราะความลุ่มหลงที่ไม่รู้เท่าทัน

การมีจิตที่เป็นอิสระจากความลุ่มหลงในสตรี ไม่ใช่การปฏิเสธสตรีหรือความสัมพันธ์ระหว่างเพศ แต่เป็นการรู้จักวางใจให้ถูกที่ รู้จักควบคุมตนเองให้พ้นจากความมัวเมา เพื่อไม่ให้ถูกดึงให้จิตตกจนเสียหลักในชีวิต ผู้ที่สามารถรักษาสมดุลระหว่างความรักกับเหตุผลได้ ย่อมดำรงตนอยู่ในความสง่างามและมั่นคง

ในทางพระพุทธศาสนา ความหลงในกามราคะเป็นหนึ่งในเหตุผลสำคัญที่ขัดขวางหนทางแห่งการพ้นทุกข์ หากบุคคลใดสามารถฝึกตนให้ละวางจากความยึดติดมัวเมาเหล่านี้ได้ ย่อมเป็นผู้ที่มีจิตใจเข้มแข็ง มีสติรู้เท่าทัน และสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างมีอิสระและสงบเย็น

ดังนั้น ผู้มีปัญญาทั้งหลายพึงระมัดระวังมิให้ตนตกอยู่ภายใต้อำนาจของความลุ่มหลงในสตรี เพราะแม้จะมีปัญญาหรืออำนาจมากเพียงใด หากขาดการควบคุมใจ ก็ย่อมเหมือนพระจันทร์ที่ไร้แสงสว่าง อับแสงด้วยเงาแห่งตัณหา ชีวิตก็ย่อมไม่อาจเจริญรุ่งเรืองได้อย่างแท้จริง.