มารดาบิดา ท่านว่าเป็นพรหม เป็นบุรพาจารย์ เป็นที่นับถือของบุตร และเป็นผู้อนุเคราะห์บุตร
พฺรหฺมาติ มาตาปิตโร ปุพฺพาจริยาติ วุจฺจเร
อาหุเนยฺยา จ ปุตฺตานํ ปชาย อนุกมฺปกา.
[คำอ่าน]
พรำ-มา-ติ, มา-ตา-ปิ-ตะ-โร ปุบ-พา-จะ-ริ-ยา-ติ, วุด-จะ-เร
อา-หุ-ไน-ยา, จะ, ปุด-ตา-นัง ปะ-ชา-ยะ, อะ-นุ-กำ-ปะ-กา
[คำแปล]
“มารดาบิดา ท่านว่าเป็นพรหม เป็นบุรพาจารย์ เป็นที่นับถือของบุตร และเป็นผู้อนุเคราะห์บุตร.”
(โสณโพธิสตฺต) ขุ.ชา.สตฺตติ. 27/66.
มารดาบิดา เป็นบุคคลสำคัญอย่างยิ่งในชีวิตของบุตร ไม่ใช่เพียงเพราะท่านเป็นผู้ให้กำเนิดเท่านั้น แต่เพราะท่านเป็นผู้มีพระคุณใหญ่หลวง ทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ และสังคม ในทางธรรม ท่านได้รับการยกย่องว่าเป็น “พรหมของบุตร” เพราะท่านเป็นผู้มีธรรมประจำใจ 4 ประการ อันเป็นรากฐานแห่งความรักความเมตตาที่บริสุทธิ์
ธรรมข้อแรกคือ เมตตา คือความรักและความปรารถนาดีที่มารดาบิดามีต่อบุตร ท่านให้ความอบอุ่น หวังให้บุตรเจริญเติบโตทั้งทางร่างกายและจิตใจ เป็นความรักที่ไม่มีเงื่อนไข ไม่หวังผลตอบแทนใด ๆ เป็นพื้นฐานของความผูกพันที่แน่นแฟ้นที่สุดในชีวิตมนุษย์
ธรรมข้อที่สองคือ กรุณา คือความโอบอ้อมอารี ความเสียสละ และความพร้อมที่จะช่วยเหลือบุตรในทุกสถานการณ์ ไม่ว่าจะเป็นยามทุกข์ยากหรือสุขสบาย มารดาบิดายอมเหนื่อย ยอมลำบาก เพื่อให้บุตรมีชีวิตที่ดีและมั่นคง พร้อมสอนสั่งอบรมด้วยความอดทนเสมอ
ธรรมข้อที่สามคือ มุทิตา คือความยินดีเมื่อเห็นบุตรได้ดี มีความสุข เจริญก้าวหน้าในชีวิต ท่านไม่อิจฉาหรือหวงความสำเร็จของบุตร แต่กลับยินดียิ่งกว่าตนเองประสบความสำเร็จเสียอีก ความรู้สึกนี้เป็นธรรมอันประเสริฐที่หาได้ยากในความสัมพันธ์อื่น ๆ
ธรรมข้อสุดท้ายคือ อุเบกขา คือความวางเฉยด้วยปัญญา เมื่อบุตรเติบโต มีความสามารถรับผิดชอบชีวิตของตนเองได้แล้ว มารดาบิดาย่อมไม่ยึดติดหรือควบคุมเกินควร แต่ปล่อยให้บุตรเรียนรู้และใช้ชีวิตตามวิถีของตน พร้อมให้กำลังใจจากระยะห่างด้วยความไว้วางใจ
นอกจากนั้น มารดาบิดายังเป็น บุรพาจารย์ คือครูคนแรกในชีวิตของบุตร เพราะเป็นผู้สอนสิ่งพื้นฐานตั้งแต่เยาว์วัย ทั้งกิริยามารยาท ภาษา วัฒนธรรม ศีลธรรม และค่านิยมที่ดีงาม ซึ่งถือเป็นรากฐานสำคัญของความเป็นคนดีในสังคม
มารดาบิดา เป็นที่นับถือของบุตร เพราะท่านได้แสดงตนเป็นแบบอย่างที่ดี ทั้งในด้านความประพฤติ ความเสียสละ ความอดทน และความรักที่บริสุทธิ์ บุตรที่เติบโตท่ามกลางความรักและการอบรมเช่นนี้ ย่อมเกิดความกตัญญู เคารพ และเทิดทูนมารดาบิดาด้วยใจจริง
ด้วยเหตุทั้งหมดนี้ มารดาบิดาจึงเป็น ผู้อนุเคราะห์บุตร อย่างแท้จริง ท่านมิใช่เป็นเพียงผู้ให้ แต่ยังเป็นผู้ชี้ทางชีวิต บ่มเพาะคุณธรรม และอยู่เคียงข้างบุตรในทุกช่วงเวลา ดังนั้น บุตรที่รู้คุณควรตอบแทนพระคุณด้วยการปฏิบัติดีต่อท่าน ทั้งในยามที่ยังมีชีวิตอยู่และหลังจากท่านล่วงลับไปแล้ว นี่จึงเป็นธรรมที่ควรยึดมั่นในฐานะลูกผู้มีความกตัญญู.