บุคคลเป็นคนเลวเพราะชาติก็หาไม่ เป็นผู้ประเสริฐเพราะชาติก็หาไม่ (แต่) เป็นคนเลวเพราะการกระทำ เป็นผู้ประเสริฐก็เพราะการกระทำ
น ชจฺจา วสโล โหติ น ชจฺจา โหติ พฺราหฺมโณ
กมฺมุนา วสโล โหติ กมฺมุนา โหติ พฺราหฺมโณ.
[คำอ่าน]
นะ, ชัด-จา, วะ-สะ-โล, โห-ติ นะ, ชัด-จา, โห-ติ, พราม-มะ-โน
กำ-มุ-นา, วะ-สะ-โล, โห-ติ กำ-มุ-นา, โห-ติ, พราม-มะ-โน
[คำแปล]
“บุคคลเป็นคนเลวเพราะชาติก็หาไม่ เป็นผู้ประเสริฐเพราะชาติก็หาไม่ (แต่) เป็นคนเลวเพราะการกระทำ เป็นผู้ประเสริฐก็เพราะการกระทำ.”
(พุทฺธ) ขุ.สุ. 25/352.
การที่จะตัดสินว่าบุคคลใดเป็นคนดีหรือคนเลวนั้น มิใช่ขึ้นอยู่กับชาติกำเนิด หรือสถานะทางสังคมที่บุคคลนั้นถือกำเนิดมา ชนชั้น วรรณะ หรือการมีฐานะทางสังคมที่สูงหรือต่ำไม่ได้เป็นเครื่องชี้วัดว่าเขาจะเป็นคนดีหรือคนเลว สิ่งที่สำคัญอย่างแท้จริงนั้นคือการกระทำของบุคคลนั้น ๆ ซึ่งเป็นสิ่งที่กำหนดความดีหรือความเลวในตัวเขา
การกระทำเป็นสิ่งที่สะท้อนถึงคุณค่าที่แท้จริงของบุคคล ไม่ว่าจะเกิดมาในครอบครัวที่มีฐานะร่ำรวยหรือยากจน การกระทำที่ถูกต้องและมีจริยธรรมคือสิ่งที่ทำให้คนเป็นคนดี ความร่ำรวยหรือการมีชื่อเสียงไม่ได้เป็นเครื่องวัดว่าบุคคลนั้นเป็นคนดี แต่กลับเป็นการกระทำที่เป็นมิตรและเกื้อกูลต่อผู้อื่นต่างหากที่เป็นสิ่งที่สร้างความเป็นคนดีในสายตาของสังคม
แม้ในสังคมบางแห่งอาจจะมีความเชื่อที่ว่าชาติกำเนิดหรือสถานะทางสังคมเป็นตัวกำหนดคุณค่าของบุคคล แต่นั่นเป็นความเชื่อที่ผิด ความดีหรือความเลวไม่ได้ถูกกำหนดโดยสถานะทางสังคม แต่ถูกกำหนดโดยการกระทำของบุคคล การแสดงออกถึงความเมตตา ความกรุณา ความจริงใจ ต่อตนเองและผู้อื่นคือสิ่งที่สร้างความดีให้กับบุคคลหนึ่ง ๆ
นอกจากนี้ ความดีหรือความเลวไม่ได้ถูกกำหนดโดยปริมาณของทรัพย์สินหรือชื่อเสียงที่บุคคลนั้นมี การทำความดีเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นจากการตัดสินใจและการปฏิบัติตามหลักธรรม จริยธรรม และค่านิยมที่ถูกต้อง บุคคลที่มีคุณธรรมและศีลธรรมที่ดีจะมองเห็นความสำคัญของการทำความดีและหลีกเลี่ยงการทำชั่วไม่ว่าจะอยู่ในสถานะใด
ดังนั้น การเป็นคนดีหรือคนเลวไม่ได้ถูกกำหนดโดยปัจจัยภายนอกเช่นชาติกำเนิดหรือสถานะทางสังคม แต่ถูกกำหนดโดยการกระทำของบุคคลเอง การเลือกที่จะทำความดีและหลีกเลี่ยงความชั่วเป็นสิ่งที่ทำให้บุคคลมีคุณค่าและได้รับความเคารพจากสังคม ความดีที่แท้จริงนั้นเกิดขึ้นจากภายใน และสะท้อนออกมาในรูปแบบของการกระทำที่เป็นประโยชน์ต่อผู้อื่นและสังคมโดยรวม.