บุคคลถึงความสำเร็จแล้ว (พระอรหัตผล) ไม่สะดุ้ง ปราศจากตัณหา ไม่มีกิเลสเครื่องยั่วยวน ตัดลูกศรอันจะนำไปสู่ภพได้แล้ว ร่างกายนี้จึงชื่อว่ามีในที่สุด
นิฏฺฐํ คโต อสนฺตาสี วีตตณฺโห อนงฺคโณ
อจฺฉินฺทิ ภวสลฺลานิ อนฺติโมยํ สมุสฺสโย.
[คำอ่าน]
นิด-ถัง, คะ-โต, อะ-สัน-ตา-สี วี-ตะ-ตัน-โห, อะ-นัง-คะ-โน
อัด-ฉิน-ทิ, พะ-วะ-สัน-ลา-นิ อัน-ติ-โม-ยัง, สะ-มุด-สะ-โย
[คำแปล]
“บุคคลถึงความสำเร็จแล้ว (พระอรหัตผล) ไม่สะดุ้ง ปราศจากตัณหา ไม่มีกิเลสเครื่องยั่วยวน ตัดลูกศรอันจะนำไปสู่ภพได้แล้ว ร่างกายนี้จึงชื่อว่ามีในที่สุด.”
(พุทฺธ) ขุ.สุ. 25/63.
บุคคลผู้ดำรงตนอยู่ในศีลธรรม และปฏิบัติตามอริยมรรคมีองค์แปด คือผู้ที่มีจิตใจมั่นคงในทางธรรม โดยอริยมรรคมีองค์แปดนั้นประกอบด้วยความเห็นชอบ, ความดำริชอบ, วาจาชอบ, การงานชอบ, อาชีพชอบ, ความพยายามชอบ, ความระลึกชอบ, และสมาธิชอบ การปฏิบัติตามอริยมรรคนี้ไม่เพียงแต่เป็นหนทางสู่การทำลายกิเลส แต่ยังเป็นเส้นทางที่นำไปสู่การบรรลุธรรมอย่างแท้จริง ซึ่งเป็นหนทางแห่งความหลุดพ้นจากวัฏสงสาร
บุคคลที่ได้ทำการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานอย่างต่อเนื่อง คือผู้ที่ฝึกฝนจิตใจให้สามารถมองเห็นความเป็นจริงของธรรมชาติ ว่าโลกนี้เป็นไปตามกฎแห่งไตรลักษณ์ คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา การพิจารณาความจริงนี้อย่างลึกซึ้งจะทำให้บุคคลสามารถละกิเลสตัณหาที่เป็นเชื้อแห่งการเวียนว่ายตายเกิด และจะนำไปสู่การบรรลุอริยมรรคอริยผลขั้นสูงสุด
เมื่อบุคคลบรรลุอริยมรรคอริยผลขั้นสูงสุดแล้ว จะสามารถทำลายกิเลสตัณหาที่เป็นสาเหตุแห่งการเวียนว่ายตายเกิดในวัฏสงสารได้อย่างสิ้นเชิง การดับกิเลสเช่นนี้ทำให้บุคคลนั้นสามารถดับภพดับชาติ ไม่ต้องกลับมาเกิดใหม่ และไม่ต้องประสบกับความทุกข์ในวัฏสงสารอีกต่อไป
การไม่ต้องกลับมาเวียนว่ายในวัฏสงสารถือเป็นการสิ้นสุดของการมีตัวตนในโลกนี้ และเป็นการหลุดพ้นอย่างสมบูรณ์ เป็นสิ่งที่พระพุทธเจ้าเรียกว่า “นิพพาน” หรือการดับทุกข์อย่างถาวร การบรรลุนิพพานนี้เป็นผลที่ได้จากการฝึกฝนปฏิบัติธรรมอย่างเต็มที่และต่อเนื่อง
ในทางพระพุทธศาสนา การที่บุคคลหนึ่งสามารถดับภพดับชาติได้อย่างสิ้นเชิงเป็นสิ่งที่หาได้ยากยิ่ง แต่นั่นก็คือเป้าหมายสูงสุดของชีวิตมนุษย์ การละกิเลส ละความต้องการต่าง ๆ ในโลก และมุ่งมั่นฝึกฝนจิตใจให้บริสุทธิ์ คือวิถีทางที่นำไปสู่การหลุดพ้นและไม่ต้องกลับมาเวียนว่ายในวัฏสงสารอีกต่อไป
การบรรลุอริยมรรคอริยผลนั้น ต้องอาศัยทั้งปัญญา ศรัทธา และความพยายามในการปฏิบัติธรรม การดำรงตนอยู่ในศีลธรรมและปฏิบัติตามอริยมรรคมีองค์แปดอย่างต่อเนื่องจะนำไปสู่การบรรลุผลสูงสุดที่เป็นความหลุดพ้นจากทุกข์อย่างแท้จริง.