อินทรีย์ของมนุษย์มีอยู่เพื่อประโยชน์และมิใช่ประโยชน์ คือ ที่ไม่รักษาไม่เป็นประโยชน์ ที่รักษาจึงเป็นประโยชน์

อินฺทฺริยานิ มนุสฺสานํ     หิตาย อหิตาย จ
อรกฺขิตานิ อหิตาย     รกฺขิตานิ หิตาย จ.

[คำอ่าน]

อิน-ทริ-ยา-นิ, มะ-นุด-สา-นัง…..หิ-ตา-ยะ, อะ-หิ-ตา-ยะ, จะ
อะ-รัก-ขิ-ตา-นิ, อะ-หิ-ตา-ยะ…..รัก-ขิ-ตา-นิ, หิ-ตา-ยะ, จะ

[คำแปล]

“อินทรีย์ของมนุษย์มีอยู่เพื่อประโยชน์และมิใช่ประโยชน์ คือ ที่ไม่รักษาไม่เป็นประโยชน์ ที่รักษาจึงเป็นประโยชน์.”

(ปาราสริยเถร) ขุ.เถร. 26/372.

อินทรีย์ของมนุษย์ หมายถึง การรับรู้และความสามารถที่เกิดจากอวัยวะต่างๆ เช่น ตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ การใช้อินทรีย์เหล่านี้เป็นเครื่องมือในการรับรู้โลกภายนอกและประสบการณ์ต่างๆ ในชีวิต แต่การใช้อินทรีย์โดยไม่ระมัดระวังอาจทำให้เกิดปัญหาหรือความทุกข์ได้ การรับรู้โดยไม่รู้ตัวอาจทำให้เราติดอยู่ในความรู้สึกหรือความคิดที่ไม่ดี ดังนั้น การรักษาอินทรีย์ของเราให้ดีจึงเป็นสิ่งสำคัญ

การรักษาอินทรีย์หมายถึง การมีสติและปัญญาในการใช้อินทรีย์เหล่านี้ เช่น การฟังด้วยความระมัดระวัง การดูโดยไม่ตัดสินใจล่วงหน้า การรับรู้กลิ่นและรสด้วยความสงบ และการรู้สึกถึงการสัมผัสโดยไม่ให้เกิดความโกรธหรือความอยาก การมีสติในการใช้อินทรีย์ช่วยให้เราไม่ตกเป็นทาสของความรู้สึกและความคิดที่เป็นลบ และช่วยให้เรามีความสงบสุขในชีวิตประจำวัน

การใช้อินทรีย์โดยไม่รักษาคือการที่เราไม่ใส่ใจหรือปล่อยให้ความรู้สึกและความคิดเข้ามาครอบงำ เช่น การฟังข่าวที่มีแต่ความทุกข์หรือความเครียด การดูสิ่งที่ทำให้เกิดความอยากหรือความโกรธ หรือการรับรู้ความรู้สึกที่ทำให้เราไม่พอใจ การปล่อยให้อินทรีย์ของเราถูกครอบงำด้วยสิ่งเหล่านี้ทำให้เราหลงทางและไม่มีความสุข

การรักษาอินทรีย์หมายถึงการควบคุมและใช้ประโยชน์จากอินทรีย์ให้เกิดประโยชน์ เช่น การฟังธรรมะหรือสิ่งที่เป็นประโยชน์ การดูสิ่งที่ทำให้เรามีความรู้และแรงบันดาลใจ การรับรู้กลิ่นและรสที่ทำให้เราสดชื่น และการรู้สึกถึงการสัมผัสที่ทำให้เรารู้สึกผ่อนคลาย การใช้อินทรีย์ในทางที่ดีช่วยให้เรามีความสุขและสามารถใช้ชีวิตอย่างมีความหมาย

นอกจากนี้ การรักษาอินทรีย์ยังหมายถึงการปฏิบัติตามหลักศีลธรรม เช่น การไม่ทำร้ายผู้อื่น การมีความเมตตาและกรุณา การมีสติในการกระทำและคำพูด การรักษาศีลและปฏิบัติตนตามทำนองคลองธรรม ช่วยให้เราใช้อินทรีย์ในทางที่เป็นประโยชน์ต่อทั้งตนเองและผู้อื่น

สรุปแล้ว อินทรีย์ของมนุษย์มีอยู่เพื่อประโยชน์และมิใช่ประโยชน์ การใช้อินทรีย์โดยไม่รักษาอาจทำให้เกิดความทุกข์และปัญหา แต่การรักษาอินทรีย์ด้วยสติและปัญญาช่วยให้เราใช้ประโยชน์จากอินทรีย์ในทางที่ดี ทำให้เรามีชีวิตที่สงบสุขและได้รับประโยชน์จากการมีอินทรีย์.