ผู้ไม่ประทุษรายมิตร ไปสู่แว่นแคว้น ตำบล หรือเมืองหลวงใด ๆ ก็ตาม ย่อมมีผู้บูชาในที่ทั้งปวง
ยํ ยํ ชนปทํ ยาติ นิคเม ราชธานิโย
สพฺพตฺถ ปูชิโต โหติ โย มิตฺตานํ น ทุพฺภติ.
[คำอ่าน]
ยัง, ยัง, ชะ-นะ-ปะ-ทัง, ยา-ติ นิ-คะ-เม, รา-ชะ-ทา-นิ-โย
สับ-พัด-ถะ, ปู-ชิ-โต, โห-ติ โย, มิด-ตา-นัง, นะ, ทุบ-พะ-ติ
[คำแปล]
“ผู้ไม่ประทุษรายมิตร ไปสู่แว่นแคว้น ตำบล หรือเมืองหลวงใด ๆ ก็ตาม ย่อมมีผู้บูชาในที่ทั้งปวง.”
(เตมิยโพธิสตฺต) ขุ.ชา.มหา. 28/154.
คนที่ไม่ประทุษร้ายมิตร หมายถึง บุคคลที่มีจิตใจดีงาม มีความจริงใจต่อเพื่อนฝูง ไม่คิดคด ไม่หักหลัง ไม่เอาเปรียบ และไม่ทำร้ายมิตรทั้งทางตรงและทางอ้อม ความสัมพันธ์ของเขากับผู้อื่นจึงตั้งอยู่บนพื้นฐานของความไว้วางใจและความเคารพซึ่งกันและกัน
บุคคลที่มีลักษณะเช่นนี้ ไม่ว่าจะอยู่ในสังคมหรือสิ่งแวดล้อมแบบใด ย่อมเป็นที่รักของผู้คน เพราะเขาเป็นคนที่ไว้ใจได้ ไม่มีเล่ห์เหลี่ยม ไม่มีเจตนาร้ายแอบแฝง คนรอบข้างจึงยินดีที่จะคบหาสมาคมด้วย และพร้อมจะให้การต้อนรับอย่างอบอุ่นเสมอ
การไม่ประทุษร้ายมิตร ยังเป็นการแสดงถึงความซื่อสัตย์และมีคุณธรรมขั้นพื้นฐาน ซึ่งเป็นคุณสมบัติที่ทุกคนในสังคมพึงมี เพราะมิตรภาพที่แท้จริงย่อมตั้งอยู่ได้ด้วยความจริงใจ ไม่ใช่ด้วยผลประโยชน์ชั่วคราว หากปราศจากความจริงใจ มิตรภาพนั้นก็ย่อมจืดจางและสลายไปในที่สุด
คนที่ไม่ทำลายมิตร จะสามารถรักษาความสัมพันธ์อันดีไว้ได้ในระยะยาว เขาจะมีผู้สนับสนุน มีมิตรแท้ที่พร้อมจะช่วยเหลือเมื่อมีปัญหา เพราะความดีที่เขาแสดงออกนั้นผูกใจผู้อื่นไว้ได้อย่างมั่นคง
ตรงกันข้ามกับคนที่คิดร้ายต่อมิตร แม้เขาอาจได้ผลประโยชน์ชั่วคราวจากการหลอกลวงหรือหักหลังเพื่อน แต่ในระยะยาวเขาจะสูญเสียความไว้วางใจ และจะถูกหลีกเลี่ยงจากผู้คนรอบตัว ไม่มีใครอยากอยู่ใกล้หรือร่วมงานกับคนที่ไม่น่าเชื่อถือ
ดังนั้น การรักษามิตรภาพด้วยความจริงใจ ไม่คิดร้าย ไม่ทำลายกัน จึงเป็นหลักธรรมที่ควรยึดถือในการดำเนินชีวิต เพราะเมื่อเรามีความจริงใจต่อผู้อื่น ความจริงใจนั้นก็จะย้อนกลับมาสู่เราในรูปแบบของมิตรภาพที่มั่นคงและยั่งยืน
ในยามที่เราประสบปัญหา หรือประสบความทุกข์ ความจริงใจที่เรามีต่อมิตรจะเป็นสิ่งที่สร้างความอบอุ่นใจ เพราะเราจะไม่รู้สึกโดดเดี่ยว และจะมีมิตรคอยอยู่เคียงข้าง พร้อมจะยื่นมือช่วยเหลือด้วยความเต็มใจ
สรุปแล้ว คนที่ไม่ประทุษร้ายมิตร คือผู้ที่มีคุณธรรมและความจริงใจ ย่อมได้รับความเคารพนับถือและการต้อนรับจากผู้อื่นในทุกที่ที่ไป เพราะมิตรภาพอันเกิดจากความจริงใจนั้นเป็นสิ่งที่มีค่ามาก และไม่มีสิ่งใดจะมาทดแทนได้.