จงอบรมจิตให้แน่วแน่มั่นคง ด้วยอสุภสัญญา จงมีสติไปในกาย จงมีความเบื่อหน่ายมาก (ในสังขารทั้งปวง)
อสุภาย จิตฺตํ ภาเวหิ เอกคฺคํ สุสมาหิตํ
สติ กายคตา ตฺยตฺถุ นิพฺพิทาพหุโล ภว.
[คำอ่าน]
อะ-สุ-พา-ยะ, จิด-ตัง, พา-เว-หิ เอ-กัก-คัง, สุ-สะ-มา-หิ-ตัง
สะ-ติ, กา-ยะ-คะ-ตา, ตะ-ยัด-ถุ นิบ-พิ-ทา-พะ-หุ-โล, พะ-วะ
[คำแปล]
“จงอบรมจิตให้แน่วแน่มั่นคง ด้วยอสุภสัญญา จงมีสติไปในกาย จงมีความเบื่อหน่ายมาก (ในสังขารทั้งปวง).”
(วงฺคีสเถร) สํ.ส. 15/277.
อสุภสัญญา คือการพิจารณาเห็นความไม่งามของร่างกาย เป็นการฝึกเพื่อให้เราตระหนักถึงความจริงของร่างกายที่เราอาศัยอยู่ ร่างกายนี้แม้จะดูสวยงามในบางครั้ง แต่แท้จริงแล้วก็เต็มไปด้วยความเปลี่ยนแปลง ความเจ็บป่วย ความชรา และในที่สุดก็ต้องเสื่อมสลายไป
การฝึกอสุภสัญญาช่วยให้เราลดความหลงใหลในร่างกายและความงาม ทำให้จิตเราแข็งแกร่งและมั่นคง ไม่ถูกกิเลสที่เกี่ยวข้องกับรูปกายครอบงำ การกระทำเช่นนี้ไม่ใช่เพื่อให้เรารู้สึกดูหมิ่นตนเองหรือคนอื่น แต่เพื่อให้เราเข้าใจความเป็นจริงของร่างกาย และปล่อยวางจากการยึดติดในร่างกายนั้น
การมีสติในกาย หรือ กายคตาสติ คือการที่เราฝึกตระหนักรู้ถึงสภาพของร่างกายทุกขณะ เช่น ในเวลาที่เราเดิน นั่ง ยืน หรือทำกิจกรรมต่างๆ การฝึกสติในกายช่วยให้เรารู้ทันว่าร่างกายของเรานั้นไม่คงทน มันเปลี่ยนแปลงไปเรื่อยๆ
เมื่อเราเห็นความไม่เที่ยงของร่างกาย เราจะเข้าใจได้ว่า การยึดติดในร่างกายนั้นไม่มีประโยชน์ เพราะในที่สุด ร่างกายจะเสื่อมสลายไป การมีสติอยู่กับกายยังช่วยให้จิตเราแน่วแน่และไม่ถูกดึงไปกับกิเลสที่เกี่ยวข้องกับรูปร่างและสิ่งภายนอก
เมื่อเราฝึกพิจารณาร่างกายและเห็นความไม่งาม ความไม่เที่ยง และทุกข์ในร่างกาย เราจะเริ่มรู้สึก เบื่อหน่าย (นิพพิทา) ในสังขารทั้งปวง ไม่ว่าจะเป็นร่างกายของเรา หรือสิ่งรอบตัว เมื่อเรามองเห็นความจริงว่า ทุกสิ่งทุกอย่างในชีวิตนั้นเปลี่ยนแปลงและไม่สามารถยึดถือเป็นของเราได้ ความรู้สึกเบื่อหน่ายนี้จะนำเราไปสู่การปล่อยวาง และไม่หลงยึดติดในสิ่งต่างๆ.