ผู้ใดมีปัญญาทราม มีใจไม่มั่นคง พึงเป็นอยู่ตั้งร้อยปี ส่วนผู้มีปัญญาเพ่งพินิจ มีชีวิตอยู่เพียงวันเดียวดีกว่า

โย จ วสฺสสตํ ชีเว     ทุปฺปญฺโญ อสมาหิโต
เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย     ปญฺญวนฺตสฺส ฌายิโน.

[คำอ่าน]

โย, จะ, วัด-สะ-สะ-ตัง, ชี-เว…..ทุบ-ปัน-โย, อะ-สะ-มา-หิ-โต
เอ-กา-หัง, ชี-วิ-ตัง, ไส-โย…..ปัน-ยะ-วัน-ตัด-สะ, ชา-ยิ-โน

[คำแปล]

“ผู้ใดมีปัญญาทราม มีใจไม่มั่นคง พึงเป็นอยู่ตั้งร้อยปี ส่วนผู้มีปัญญาเพ่งพินิจ มีชีวิตอยู่เพียงวันเดียวดีกว่า.”

(พุทฺธ) ขุ.ธ. 25/29.

คนมีปัญญาทราม หมายถึง คนที่ขาดปัญญาทางธรรม ซึ่งเป็นการขาดความรู้และความเข้าใจในสิ่งที่ถูกต้องและสิ่งที่ผิด คนที่มีปัญญาทรามมักจะไม่สามารถแยกแยะบาปบุญคุณโทษได้อย่างถูกต้อง ทำให้พวกเขาไม่รู้จักความแตกต่างระหว่างสิ่งที่มีประโยชน์และสิ่งที่ไม่มีประโยชน์ ความรู้สึกผิดชอบชั่วดีของพวกเขามักจะพร่องหรือขาดหายไป ซึ่งนำไปสู่การกระทำที่เป็นผลเสียต่อตนเองและสังคมโดยรวม

คนที่มีปัญญาทรามถึงแม้ว่าจะมีอายุยืนยาวถึงร้อยปี แต่การใช้ชีวิตของพวกเขากลับไม่สร้างประโยชน์ใด ๆ ให้แก่ตนเองและสังคม ชีวิตของคนเหล่านี้มักจะเต็มไปด้วยการกระทำที่ไร้จุดหมายและการสร้างความฉิบหายให้แก่ตัวเองและคนรอบข้าง การขาดปัญญาทำให้พวกเขาไม่สามารถเข้าใจและใช้ชีวิตให้มีความหมายและคุณค่าได้อย่างแท้จริง

ในทางกลับกัน คนที่มีปัญญา คือคนที่รู้จักแยกแยะบาปบุญคุณโทษได้อย่างถูกต้อง พวกเขามีความสามารถในการพิจารณาและไตร่ตรองสิ่งต่าง ๆ ในชีวิตอย่างมีวิจารณญาณ คนเช่นนี้มักจะมีความสามารถในการสร้างประโยชน์ให้แก่ตนเองและสังคมโดยรวม พวกเขารู้จักการใช้ชีวิตให้มีความหมายและคุณค่าตลอดอายุของพวกเขา

คนที่มีปัญญาดังกล่าว แม้จะมีชีวิตอยู่เพียงวันเดียว แต่คุณค่าของชีวิตของพวกเขานั้นนับว่าประเสริฐกว่าคนที่มีปัญญาทรามที่มีชีวิตอยู่ตั้งร้อยปี ชีวิตของคนที่มีปัญญาเต็มไปด้วยการกระทำที่มีความหมายและการสร้างประโยชน์ให้แก่ตนเองและผู้อื่น การมีปัญญาทำให้พวกเขาเข้าใจและใช้ชีวิตอย่างมีคุณค่าและมีความหมายอย่างแท้จริง

การมีปัญญาเป็นสิ่งที่สำคัญต่อการใช้ชีวิตให้มีความหมายและคุณค่า การรู้จักแยกแยะบาปบุญคุณโทษและการพิจารณาสิ่งต่าง ๆ อย่างรอบคอบช่วยให้เราสามารถตัดสินใจและกระทำสิ่งต่าง ๆ ในชีวิตอย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล

ดังนั้น การมีชีวิตที่ประเสริฐไม่ได้ขึ้นอยู่กับระยะเวลาของชีวิต แต่ขึ้นอยู่กับคุณค่าของการใช้ชีวิต การมีปัญญาช่วยให้เราสามารถสร้างคุณค่าและประโยชน์ให้แก่ตนเองและสังคม ทำให้ชีวิตของเรามีความหมายและคุณค่าอย่างแท้จริง.