อุปาทายรูป 24 ประการ

อุปาทายรูป คือ รูปอาศัย หมายถึง รูปที่เป็นไปโดยอาศัยมหาภูตรูป ได้แก่ คุณและอาการแห่งมหาภูตรูปนั่นเอง

อุปาทายรูป มี 24 อย่าง แบ่งเป็น

ปสาทรูป รูปที่เป็นประสาทสำหรับรับอารมณ์มี 5 อย่าง คือ

โคจรรูป หรือ วิสัยรูป รูปที่เป็นอารมณ์หรือแดนรับรู้ของอินทรีย์ มี 4 อย่าง คือ

ภาวรูป คือ รูปที่เป็นภาวะแห่งเพศ มี 2 อย่าง คือ

หทัยรูป รูปคือหทัย มีอย่างเดียว คือ

ชีวิตรูป รูปที่เป็นชีวิต มีอย่างเดียว คือ

ชีวิตินทรีย์ หมายเอา อายุ ความเป็นไปของร่างกาย การดำรงอยู่สืบเนื่องกัน หรือความหล่อเลี้ยงชีวิต

อาหารรูป รูปคืออาหาร มีอย่างเดียว คือ

ปริจเฉทรูป รูปที่กำหนดเทศะ รูปที่คอยทำหน้าที่กั้นไม่ให้รูปอื่น ๆ ภายในปะปนกัน มีอย่างเดียว คือ

วิญญัติรูป รูปคือการเคลื่อนไหวให้รู้ความหมาย, รูปที่คอยกำกับการเคลื่อนไหว มี 2 อย่าง คือ

วิการรูป รูปคืออาการที่ดัดแปลงทำให้แปลกให้พิเศษได้, รูปที่เป็นไปด้วยอาการต่าง ๆ มี 3 อย่าง คือ

ลหุตา ความเบา ความรวดเร็วคล่องแคล่ว ความไม่เชื่องช้า ความไม่หนัก ของรูป
มุทุตา ความอ่อนสลวย ความอ่อน ความไม่แข็งกระด้าง เช่น การก้ม การเงย การเอี้ยวตัว ความอ่อนไหวของร่างกาย
กัมมัญญตา ความควรแก่การงาน คือ ใช้การได้ เช่น ใช้เดิน ยืน นั่ง นอน กิน เป็นต้น

ลักขณรูป รูปคือลักษณะหรืออาการเป็นเครื่องกำหนด, รูปคือความเปลี่ยนแปลงไปตามลักษณะหรืออาการ มี 4 อย่าง คือ