โสตาปัตติยังคะ 4 ประการ (หมวดที่ 2)

โสตาปัตติยังคะ แปลว่า องค์คุณเครื่องบรรลุโสดา องค์ประกอบของการบรรลุโสดา องค์คุณที่ทำให้ถึงกระแส หมายถึง คุณสมบัติที่ทำให้เข้าถึงความเป็นพระโสดาบัน หรือ คุณสัมบัติของพระโสดาบัน มี 4 ประการ คือ

1. ประกอบด้วยความเลื่อมใสมั่นในพระพุทธเจ้า

ประกอบด้วยความเลื่อมใสมั่นในพระพุทธเจ้า ผู้ที่จะสามารถบรรลุเป็นพระโสดาบันได้ จะต้องมีคุณสมบัติคือความเป็นผู้มีความศรัทธาเลื่อมใสอย่างไม่หวั่นไหวในพระพุทธเจ้า คือเชื่อมั่นในพระปัญญาคุณ พระบริสุทธิคุณ และพระมหากรุณาธิคุณ ของพระพุทธเจ้า ไม่ว่าใครจะนินทาใส่ร้ายป้ายสีพระพุทธเจ้าให้เสียหายอย่างไร ก็ไม่เชื่อความนั้น ยังคงมีศรัทธาเลื่อมใสอย่างไม่เปลี่ยนแปลง

2. ประกอบด้วยความเลื่อมใสมั่นในพระธรรม

ประกอบด้วยความเลื่อมใสมั่นในพระธรรม ผู้ที่จะสามารถบรรลุเป็นพระโสดาบันได้ จะต้องมีคุณสมบัติคือความเป็นผู้มีความศรัทธาเลื่อมใสอย่างไม่หวั่นไหวในพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ว่าเป็นธรรมที่นำให้พ้นจากทุกข์ได้จริง มีประโยชน์จริง สามารถพิสูจน์ได้ เป็นธรรมที่ผู้รู้ย่อมรู้ได้เฉพาะตน ไม่ว่าใครจะนินทาปรามาสพระธรรมอย่างไร ก็ไม่เชื่อความนั้น ยังคงมีศรัทธาเลื่อมใสอย่างไม่เปลี่ยนแปลง

3. ประกอบด้วยความเลื่อมใสมั่นในพระสงฆ์

ประกอบด้วยความเลื่อมใสมั่นในพระสงฆ์ ผู้ที่จะสามารถบรรลุเป็นพระโสดาบันได้ จะต้องมีคุณสมบัติคือความเป็นผู้มีความศรัทธาเลื่อมใสอย่างไม่หวั่นไหวในพระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า ซึ่งหมายถึงพระอริยสงฆ์ คือเชื่อมั่นในพระสงฆ์ ว่าเป็นผู้ปฏิบัติดี ปฏิบัติตรง ปฏิบัติควร ปฏิบัติชอบ เป็นผู้ควรแก่ทักษิณา เป็นเนื้อนาบุญของโลก เป็นต้น ไม่ว่าใครจะนินทาว่าร้ายพระสงฆ์ให้เสียหายอย่างไร ก็ไม่เชื่อความนั้น ยังคงมีศรัทธาเลื่อมใสอย่างไม่เปลี่ยนแปลง

4. ประกอบด้วยอริยกันตศีล

ประกอบด้วยอริยกันตศีล ผู้ที่จะสามารถบรรลุเป็นพระโสดาบันได้ จะต้องประกอบด้วยอริยกันตศีล คือศีลอันเป็นที่ชื่นชมพอใจของพระอริยะ บริสุทธิ์ ไม่ถูกตัณหาและทิฏฐิแปดเปื้อนหรือครอบงำ และเป็นไปเพื่อสมาธิ