โสตาปัตติยังคะ 4 ประการ (หมวดที่ 1)

โสตาปัตติยังคะ 4 ประการ (หมวดที่ 1)

โสตาปัตติยังคะ แปลว่า องค์คุณเครื่องบรรลุโสดา องค์ประกอบของการบรรลุโสดา องค์คุณที่ทำให้ถึงกระแส หมายถึง คุณสมบัติที่ทำให้เข้าถึงความเป็นพระโสดาบัน มี 4 ประการ คือ

1. สัปปุริสสังเสวะ

สัปปุริสสังเสวะ การคบหาสัตบุรุษ การเสวนากับสัตบุรุษ คบหาท่านผู้ทรงธรรมทรงปัญญาเป็นกัลยาณมิตร คือ การคบค้าสมาคมกับบัณฑิตชนคนดี การคบกับผู้ที่ทรงธรรมทรงปัญญา คือมีคุณธรรมศีลธรรมอันดี มีปัญญา สามารถแนะนำเราในทิศทางที่ดีได้ ถ่ายทอดความรู้ของท่านให้เราได้ การคบหากับสัตบุรุษผู้มีปัญญา จะทำให้เราได้มีโอกาสศึกษาเรียนรู้จากท่าน

2. สัทธัมมัสสวนะ

สัทธัมมัสสวนะ การสดับสัทธรรม การฟังธรรมของสัตบุรุษ การใส่ใจศึกษาเล่าเรียนพระสัทธรรมคำสอนแห่งองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เพื่อให้เกิดความรู้ความเข้าใจอย่างแท้จริง ได้ทราบหลักธรรมที่แท้จริง เพื่อนำมาเป็นหลักในการดำรงชีวิตประจำวัน

3. โยนิโสมนสิการ

โยนิโสมนสิการ การทำในใจโดยแยบคาย การพิจารณาตริตรองโดยแยบคาย คือ รู้จักคิดพิจารณาหาเหตุผลโดยถูกวิธี นำความรู้ที่ได้จากการฟังสัทธรรมหรือการศึกษาเล่าเรียน มาใคร่ครวญพิจารณาอย่างละเอียดถี่ถ้วน รู้จักคิดพิจารณาหาเหตุผลโดยถูกวิธี

4. ธัมมานุธัมมปฏิบัติ

ธัมมานุธัมมปฏิบัติ การปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม คือ การปฏิบัติธรรมให้ถูกหลัก ให้ธรรมย่อยคล้อยแก่ธรรมใหญ่ สอดคล้องตามวัตถุประสงค์ของธรรมทั้งหลายที่สัมพันธ์กัน ปฏิบัติธรรมนั้น ๆ ให้สอดคล้องพอดีตามขอบเขตความหมายและวัตถุประสงค์ที่สอดคล้องกับธรรมข้ออื่น ๆ กลมกลืนกันในหลักใหญ่ที่เป็นระบบทั้งหมด ดำเนินชีวิตถูกต้องตามธรรม

โสตาปัตติยังคะ 4 นี้ ตรงกับหลักที่เรียกว่า ปัญญาวุฒิธรรม 4 หรือ วุฒิธรรม 4

ธรรม 4 ประการนี้ มิใช่เพียงเป็นโสตาปัตติยังคะ ที่จะให้บรรลุโสดาปัตติผล คือเป็นพระโสดาบันเท่านั้น พระพุทธเจ้าตรัสว่า ธรรม 4 ประการนี้ เมื่อเจริญ ปฏิบัติ ทำให้มาก ย่อมเป็นไปเพื่อการบรรลุอริยผลได้ทุกขั้นจนถึงอรหัตตผล