วุฑฒิธรรม 4 ประการ

วุฑฒิธรรม 4 ประการ

วุฒิ หรือ วุฑฒิธรรม คือ ธรรมเป็นเครื่องเจริญ คุณธรรมที่ก่อให้เกิดความเจริญงอกงาม มี 4 ประการ คือ

1. สัปปุริสสังเสวะ การคบหาสัตบุรุษ
2. สัทธัมมัสสวนะ การสดับสัทธรรม
3. โยนิโสมนสิการ การทำในใจโดยแยบคาย
4. ธัมมานุธัมมปฏิบัติ การปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม

1. สัปปุริสสังเสวะ

สัปปุริสสังเสวะ การคบหาสัตบุรุษ การเสวนากับสัตบุรุษ คือ การคบค้าสมาคมกับบัณฑิตชนคนดี การคบกับผู้ที่ทรงธรรมทรงปัญญา คือมีคุณธรรมศีลธรรมอันดี มีปัญญา สามารถแนะนำเราในทิศทางที่ดีได้

ผู้ที่คบค้าสมาคมกับบัณฑิตชนคนดี จะได้รับอิทธิพลทั้งในด้านความประพฤติและด้านความคิด จะสามารถซึมซับเอากิริยาวาจาและความคิดอ่านที่ดีจากบัณฑิตชนเหล่านั้นได้ และสามารถขอคำแนะนำจากบัณฑิตชนเหล่านั้นได้ เป็นเหตุให้สามารถพัฒนาตนเองให้เป็นบัณฑิตชนคนดีได้ในที่สุด ดังคำที่ว่า “คบคนเช่นใดย่อมเป็นคนเช่นนั้น”

2. สัทธัมมัสสวนะ

สัทธัมมัสสวนะ การสดับสัทธรรม การฟังธรรมของสัตบุรุษ คือ การสดับรับฟังธรรมหรือคำแนะนำสั่งสอนจากสัตบุรุษที่คบหา รวมไปถึงการเข้าหาผู้รู้เพื่อสอบถามปัญหาข้อสงสัย ปรึกษาข้ออรรถข้อธรรม เพื่อความเจริญแห่งปัญญาของตน

การฟังธรรมจากพระพุทธเจ้า การฟังธรรมจากพระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า หรือแม้แต่การฟังคำแนะนำพร่ำสอนของบัณฑิตชนคนดีทั้งหลาย ย่อมจะทำให้ผู้ฟังเกิดปัญญา ได้รู้สิ่งที่ยังไม่เคยรู้ เป็นพหูสูตคือได้ยินได้ฟังมามาก เมื่อถึงคราวประสบปัญหาชีวิต อาจสามารถใช้หลักธรรมหรือความรู้ที่เคยได้ยินได้ฟังมานั้นมาแก้ปัญหาได้

3. โยนิโสมนสิการ

โยนิโสมนสิการ การทำในใจโดยแยบคาย การพิจารณาตริตรองโดยแยบคาย คือ รู้จักคิดพิจารณาหาเหตุผลโดยถูกวิธี นำความรู้ที่ได้จากการฟังสัทธรรมหรือคำแนะนำพร่ำสอนจากสัตบุรุษนั้น มาใคร่ครวญพิจารณาอย่างละเอียดถี่ถ้วน เพื่อให้รู้ชัดว่ามีประโยชน์หรือไม่มีประโยชน์ เป็นจริงหรือเป็นเท็จ

การคิดพิจารณาโดยแยบคายอย่างมีเหตุมีผล แล้วค่อยลงมือทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง จะทำให้สิ่งที่ทำนั้นถูกต้องไม่ผิดพลาด หรือผิดพลาดน้อยที่สุด เพราะเป็นการกระทำที่ผ่านการพิจารณามาอย่างดีแล้ว เป็นผลดีทั้งต่อการใช้ชีวิตทั่วไปและการประกอบธุรกิจทั้งหลาย

3. ธัมมานุธัมมปฏิบัติ

ธัมมานุธัมมปฏิบัติ การปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม คือ การปฏิบัติธรรมให้ถูกหลัก ดำเนินชีวิตถูกต้องตามธรรม เป็นขั้นของการนำคำแนะนำพร่ำสอนของสัตบุรุษที่ได้รับฟังมาคิดพิจารณา ใคร่ครวญโดยแยบคายแล้ว จึงนำมาปฏิบัติให้ถูกต้องตามธรรม เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ชีวิต

การปฏิบัติธรรมให้ถูกหลักหรือถูกต้องตามธรรมนั้น จะช่วยให้การปฏิบัติธรรมเกิดผลสำฤทธิ์ไม่ผิดพลาด สามารถบรรลุถึงเป้าหมายของการปฏิบัติธรรมได้ หรือบรรลุเป้าหมายของการนำหลักธรรมแต่ละข้อมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันอย่างมีประสิทธิภาพ

วุฑฒิธรรมทั้ง 4 ข้อนี้ เป็นหลักธรรมที่เกี่ยวเนื่องกัน คือ เริ่มด้วยการคบหาสัตบุรุษ รับฟังคำชี้แนะจากสัตบุรุษ คิดพิจารณาใคร่ครวญโดยแยบคาย แล้วนำมาปฏิบัติให้ถูกต้องสมควรตามธรรม ผลคือความเจริญงอกงามของชีวิต

ผู้ที่ศึกษาให้เข้าใจถ่องแท้ถึงความหมายและหลักปฏิบัติของวุฑฒิธรรมทั้ง 4 ข้อนี้ แล้วนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน ย่อมสามารถเข้าถึงความเจริญก้าวหน้าในชีวิตได้อย่างแน่นอน