อิทธิบาท 4 ประการ

อิทธิบาท แปลว่า ทางแห่งความสำเร็จ หมายถึง คุณเครื่องให้ถึงความสำเร็จ คุณธรรมที่นำไปสู่ความสำเร็จแห่งผลที่มุ่งหมาย หรือข้อปฏิบัติที่เป็นเหตุนำไปสู่ความสำเร็จตามความมุ่งหมาย มี 4 ประการ คือ

1. ฉันทะ

ฉันทะ ความพอใจ หมายถึง ความต้องการที่จะทำ ความมีใจรักในสิ่งที่ทำ ความใฝ่ใจที่จะทำสิ่งนั้น ๆ อยู่เสมอ และปรารถนาที่จะทำให้ได้ผลดียิ่ง ๆ ขึ้นไป ไม่เบื่อหน่ายในสิ่งที่ทำ

ฉันทะ เป็นตัวช่วยให้ไม่เกิดความเบื่อหน่ายในงานที่ทำ ไม่ให้เกิดความท้อแท้ เพราะมีใจรักในสิ่งที่ทำเป็นทุนเดิม ทำให้มีความสุขในงานที่ทำ

2. วิริยะ

วิริยะ ความเพียร หมายถึง ความขยันหมั่นประกอบสิ่งนั้นด้วยความพยายาม เข้มแข็ง อดทน เอาธุระ ไม่ท้อถอย ลงมือทำด้วยความอุตสาหะ กล้าเผชิญกับอุปสรรคปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น ไม่เกียจคร้าน

วิริยะ เป็นเครื่องกำจัดความเกียจคร้าน ทำให้มีจิตใจเข้มแข็ง ไม่กลัวต่ออุปสรรคและความยากลำบากทั้งหลาย มีใจสู้และมั่นคงเด็ดเดี่ยวอยู่ตลอดเวลา

3. จิตตะ

จิตตะ ความคิดมุ่งไป หมายถึง ความเอาใจใส่ในสิ่งที่ทำ ไม่ทอดธุระ ตั้งจิตรับรู้ในสิ่งที่ทำและทำสิ่งนั้นด้วยความคิด เอาจิตฝักใฝ่ไม่ปล่อยใจให้ฟุ้งซ่านเลื่อนลอยไป อุทิศตัวอุทิศใจให้แก่สิ่งที่ทำ ทำอย่างเสมอต้นเสมอปลาย ไม่ใช่ ทำ ๆ หยุด ๆ

จิตตะ เป็นตัวคอยรักษาและกระตุ้นความเพียรให้มีพลังอยู่เสมออย่างต่อเนื่อง ไม่ให้เกิดความท้อถอย และช่วยให้มีใจหนักแน่นในเป้าหมาย

4. วิมังสา

วิมังสา ความไตร่ตรอง หมายถึง ความหมั่นใช้ปัญญาพิจารณาใคร่ครวญตรวจตราหาเหตุผล และตรวจสอบข้อยิ่งหย่อนในสิ่งที่ทำนั้น มีการวางแผน วัดผล คิดค้นหาวิธีแก้ไขปรับปรุงให้ดียิ่งขึ้นอยู่เสมอ

วิมังสา เป็นตัวช่วยให้การงานเป็นไปอย่างถูกต้อง ไม่ผิดพลาด และช่วยให้การงานมีประสิทธิภาพ และการทำงานมีพัฒนาการอยู่เสมอ