
อธิษฐานธรรม 4 ประการ
อธิษฐานธรรม คือ ธรรมเป็นที่มั่น ธรรมอันเป็นฐานที่มั่นคงของบุคคล หรือ ธรรมอันเป็นฐานตั้งมั่นเพื่อให้บรรลุผลสำเร็จตามที่ต้องการ เป็นธรรมที่ควรใช้เป็นที่ประดิษฐานตน เพื่อให้สามารถยึดเอาผลสำเร็จสูงสุดอันเป็นที่หมายได้ โดยไม่เกิดความสำคัญตนผิด และไม่เกิดสิ่งมัวหมองหมักหมมทับถมตน มี 4 ประการ คือ
1. ปัญญา
ปัญญา ความรอบรู้ หมายถึง ความหยั่งรู้ในเหตุผล พิจารณาให้เข้าใจในสภาวะของสิ่งทั้งหลายจนเข้าถึงความจริง เป็นเครื่องกำจัดอวิชชาคือความไม่รู้ ซึ่งจะเป็นสิ่งที่ทำให้ชีวิตมืดมน เหมือนคนอยู่ในที่มืด ไม่รู้ทิศทาง มองอะไรไม่ออก หาทางออกไม่เจอ ปัญญาจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ควรสร้างให้มี ทั้งปัญญาทางโลกและปัญญาทางธรรม
2. สัจจะ
สัจจะ ความจริงใจ หมายถึง ความจริงใจต่อสิ่งที่ทำ พูด คิด คิดจะทำสิ่งใดในทางที่ถูกต้องชอบธรรม ก็มีความมุ่งมั่นแน่วแน่ ตั้งใจทำไปให้สำเร็จ ไม่ท้อแท้ ไม่ถอดใจ ไม่โลเลเหลาะแหละ ไม่เลิกล้มง่าย ๆ
3. จาคะ
จาคะ ความสละ หมายถึง การสละสิ่งที่เป็นข้าศึกต่อความจริงใจ คือ เมื่อตั้งใจที่จะทำสิ่งใด โดยเฉพาะสิ่งที่ยิ่งใหญ่มาก ๆ มักจะมีอุปสรรคมากมายมาคอยขัดขวางอยู่เสมอ เช่น ความเกียจคร้าน ความกลัว ความเฉื่อยชา หรือกิเลสต่าง ๆ ที่จะเกิดขึ้นมาเป็นตัวขวางความสำเร็จ เราต้องสละสิ่งที่เป็นข้าศึกต่อความจริงใจนี้เสียให้ได้
4. อุปสมะ
อุปสมะ ความสงบ หมายถึง การรักษาใจใหสงบราบเรียบ ไม่ให้ฟุ้งซ่าน ไม่ให้กระวนกระวาย ไม่ให้กระสับกระส่ายหรือเป็นกังวลกับเรื่องราวต่าง ๆ ที่จะเกิดขึ้นมาในระหว่างการพยายามทำกิจที่ยิ่งใหญ่ให้บรรลุผลสำเร็จอยู่นั้น ดังคำที่มีผู้กล่าวไว้ว่า คิดจะทำการใหญ่ ใจต้องนิ่ง คือต้องระงับโทษข้อขัดข้องหมองมัววุ่นวายทั้งหลายที่เกิดขึ้นให้ได้นั่นเอง
อธิษฐานธรรมทั้ง 4 ข้อนี้ พึงปฏิบัติดังนี้
- ปญฺญํ นปฺปมชฺเชยฺย ไม่พึงประมาทปัญญา คือ ไม่ละเลยการใช้ปัญญา
- สจฺจํ อนุรกฺเขยฺย พึงอนุรักษ์สัจจะ
- จาคํ อนุพฺรูเหยฺย พึงเพิ่มพูนจาคะ
- สนฺตึ สิกฺเขยฺย พึงศึกษาสันติ
- วุฑฒิธรรม 4 ประการ
- จักร 4 ประการ
- อคติ 4 ประการ
- อันตรายของภิกษุสามเณรผู้บวชใหม่ 4 ประการ
- ปธาน 4 ประการ
- อธิษฐานธรรม 4 ประการ
- อิทธิบาท 4 ประการ
- สิ่งที่ไม่ควรประมาท 4 ประการ
- ปาริสุทธิศีล 4 ประการ
- อารักขกัมมัฏฐาน 4 ประการ
- พรหมวิหาร 4 ประการ
- สติปัฏฐาน 4 ประการ
- ธาตุกัมมัฏฐาน 4 ประการ
- อริยสัจ 4 ประการ
- อบาย 4 ประเภท
- อปัสเสนธรรม 4 ประการ
- อัปปมัญญา 4 ประการ
- อริยวงศ์ 4 ประการ
- อรูป 4 ประการ
- อวิชชา 4 ประการ
- อาหาร 4 ประการ
- อุปาทาน 4 ประการ
- โอฆะ 4 ประการ
- กิจในอริยสัจ 4
- ฌาน 4 ประการ
- ทักขิณาวิสุทธิ 4 ประการ
- ธรรมสมาทาน 4 ประการ
- บริษัท 4 (หมวดที่ 1)
- บริษัท 4 (หมวดที่ 2)
- บุคคล 4 ประเภท
- ปฏิปทา 4 ประการ
- ปฏิสัมภิทา 4 ประการ
- ภูมิ 4 ประการ
- มรรค 4 ประการ
- ผล 4 ประการ
- โยนิ 4 ประการ
- วรรณะ 4 ประการ
- วิบัติ 4 ประการ (หมวดที่ 1)
- วิบัติ 4 ประการ (หมวดที่ 2)
- เวสารัชชญาณ 4 ประการ
- เจดีย์ 4 ประการ
- ถูปารหบุคคล 4 ประเภท
- ธาตุ 4 ประการ
- ปรมัตถธรรม 4 ประการ
- ประมาณ (ปมาณิก) 4 ประเภท
- ปัจจัย 4 ประการ
- นิสสัย 4 ประการ
- ปัญญาวุฒิธรรม 4 ประการ
- พร 4 ประการ
- พละ 4 ประการ
- โภควิภาค 4
- มหาปเทส 4 ประการ
- โยคะ 4 ประการ
- เทสนาวิธี 4 ประการ
- วิธีปฏิบัติต่อทุกข์และสุข 4 ประการ
- สมบัติ 4 ประการ
- วิปลาส 4 ประการ
- เทวทูต 4 ประการ
- พหุการธรรม 4 ประการ
- สัทธา (ศรัทธา) 4 ประการ
- สมชีวิธรรม 4 ประการ
- สมาธิภาวนา 4 ประการ
- สังขาร 4 ประการ
- ราชสังคหวัตถุ 4 ประการ
- สังเวชนียสถาน 4 ประการ
- สัมปทา 4 ประการ
- โสตาปัตติยังคะ 4 ประการ (หมวดที่ 1)
- โสตาปัตติยังคะ 4 ประการ (หมวดที่ 2)
- โสตาปัตติยังคะ 4 ประการ (หมวดที่ 3)
- ธรรม 4 ประการ
- อาจารย์ 4 ประเภท
- สัมปชัญญะ 4 ประการ
- ลักษณะของขันติ 4 ประการ
- ภาวนา 4 ประการ
- มหาภูต (ภูตรูป) 4 ประการ
- อริยบุคคล 4 ประเภท
- พระอรหันต์ 4 ประเภท
- อาสวะ 4 ประการ
- นิมิต 4 ประการ
- กรรมกิเลส 4 ประการ
- อบายมุข 4 ประการ
- ทิฏฐิธัมมิกัตถะ 4 ประการ
- สัมปรายิกัตถะ 4 ประการ
- มิตรเทียม 4 ประเภท
- มิตรแท้ 4 ประเภท
- สังคหวัตถุ 4 ประการ
- สุขของคฤหัสถ์ 4 ประการ
- ความปรารถนาที่สมหมายได้ยาก 4 ประการ
- เหตุที่ตระกูลมั่งคั่งตั้งอยู่ไม่ได้นาน 4 ประการ
- กุลจิรัฏฐิติธรรม 4 ประการ
- ฆราวาสธรรม 4 ประการ