กุศลวิตก 3 ประการ

กุศลวิตก คือ ความตรึกที่เป็นกุศล ความนึกคิดที่ดี ความคิดที่เป็นไปในทางที่ดี เป็นความคิดที่ถูกทาง เป็นความนึกคิดที่นำพาไปสู่ความสุขความเจริญ มี 3 ประการ คือ

1. เนกขัมมวิตก

เนกขัมมวิตก ความตรึกที่ปลอดจากกาม ความคิดที่ไม่เกี่ยวเนื่องด้วยกาม หรือคิดออกจากกาม หมายถึง ความนึกคิดที่จะนำพาตนให้พ้นจากกามราคะ เช่น การพิจารณาสิ่งทั้งหลายให้เห็นเป็นของไม่สวยไม่งาม ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ไม่น่าหลงใหล พิจารณาเช่นนี้เพื่อให้เกิดความเบื่อหน่ายคลายกำหนัดในกามคุณทั้งห้า

2. อพยาบาทวิตก

อพยาบาทวิตก ความตรึกที่ปลอดจากพยาบาท ความนึกคิดที่ไม่เป็นไปในทางพยาบาทปองร้าย เช่น ความนึกคิดที่ประกอบด้วยความเมตตา ปรารถนาดีต่อผู้อื่น ปรารถนาให้ผู้อื่นมีความสุขความเจริญ ความคิดที่จะช่วยเหลือผู้อื่น เป็นต้น

3. อวิหิงสาวิตก

อวิหิงสาวิตก ความตรึกที่ปลอดจากการเบียดเบียน ความนึกคิดที่ไม่เป็นไปเพื่อความเบียดเบียนผู้อื่น คือความคิดที่ประกอบด้วยกรุณา คือความปรารถนาให้ผู้อื่นพ้นจากความทุกข์ ความคิดที่ประกอบด้วยมุทิตา คือพลอยยินดีในเมื่อผู้อื่นได้ดีมีสุข เป็นความคิดที่ปราศจากความริษยา

กุศลวิตกทั้ง 3 ประการนี้ เป็นสิ่งที่ดี ควรทำให้มีในตนมาก ๆ เพราะจะนำความสุขความเจริญมาให้ทั้งแก่ตนเองและผู้คนรอบข้างในสังคมอย่างหาประมาณมิได้