อัคคิ 3 ประการ

อัคคิ 3 ประการ

อัคคิ แปลว่า ไฟ หมายถึง กิเลสที่เปรียบเหมือนไฟ เพราะเผาลนจิตใจสรรพสัตว์ให้เร่าร้อนและแส่พร่านไป ไฟคือกิเลสนี้แบ่งเป็น 3 กองใหญ่ ๆ คือ

1. ราคัคคิ

ราคัคคิ ไฟคือราคะ ได้แก่ ความติดใจ ความกระสัน ความอยากได้ ความกำหนัดยินดีในกามคุณอันน่าใคร่น่าพอใจ

ไฟคือราคะนี้ เมื่อเกิดขึ้นแล้ว ย่อมเผาลนจิตใจของสรรพสัตว์ให้กำหนัดอยากได้กามคุณทั้งหลายที่น่าใคร่น่าพอใจ เมื่อไม่ได้มาก็เป็นทุกข์ และดิ้นรนด้วยวิธีต่าง ๆ ที่จะได้มาครอบครอง โดยไม่คำนึงว่าวิธีนั้นจะถูกหรือผิด จนอาจเป็นเหตุทำให้กระทำสิ่งที่ผิดต่อศีลธรรมได้

2. โทสัคคิ

โทสัคคิ ไฟคือโทสะ ได้แก่ ความขัดเคือง ความไม่พอใจ ความคิดประทุษร้าย เกิดจากการประสบกับอารมณ์ที่ไม่ชอบใจ

ไฟคือโทสะนี้ เมื่อเกิดขึ้นแล้ว ย่อมเผาลนจิตใจของสรรพสัตว์ให้เกิดความขัดเคืองงุ่นง่าน ไม่พอใจ อยากทำลายทำร้ายบุคคลหรือสิ่งของใด ๆ ก็ตามที่เป็นเหตุให้ตนเกิดความไม่พอใจนั้น จนเป็นสาเหตุแห่งความทะเลาะวิวาททำลายร่างกายและชีวิตกันได้

3. โมหัคคิ

โมหัคคิ ไฟคือโมหะ ได้แก่ ความหลง ความไม่รู้ไม่เข้าใจสภาวะของสิ่งทั้งหลายตามความเป็นจริง

ไฟคือโมหะนี้ เมื่อเกิดขึ้นแล้ว ย่อมเผาลนปัญญาของสรรพสัตว์ให้ย่อยยับดับไป จนกลายเป็นคนมืดบอด ไม่รู้ผิดชอบชั่วดี ไม่รู้บาปบุญคุณโทษ ไม่รู้ประโยชน์และมิใช่ประโยชน์ ไม่รู้สรรพสิ่งตามความเป็นจริง ย่อมสามารถทำสิ่งที่ผิดได้ทุกอย่าง มุ่งหน้าสู่ความวิบัติ เหมือนควายตาบอดที่เดินอยู่ในป่า แม้เดินไปสู่หุบเหวที่จะทำให้ตกลงไปตายได้ก็ยังไม่รู้ตัว

ไฟกิเลสทั้ง 3 ประการนี้ เป็นไฟที่แผดเผาร้ายแรงกว่าไฟทั้งปวง เพราะไฟอื่น ๆ เผาไหม้เฉพาะในชาตินี้เท่านั้น แต่ไฟกิเลสทั้ง 3 ประการนี้ ตามแผดเผาสรรพสัตว์แบบข้ามภพข้ามชาติ ไม่มีวันหยุดเผา ไม่มีวันดับ จนกว่าจะถึงพระนิพพานเท่านั้น ไฟทั้ง 3 กองนี้จึงจะดับลง