สาธุ โข ปณฺฑิโต นาม “ชื่อว่าบัณฑิต ย่อมทำประโยชน์ให้สำเร็จได้แล”

สาธุ โข ปณฺฑิโต นาม.

[คำอ่าน : สา-ทุ, โข, ปัน-ทิ-โต, นา-มะ]

“ชื่อว่าบัณฑิต ย่อมทำประโยชน์ให้สำเร็จได้แล”

(อ.ส. 15/309, ขุ.ชา.เอก. 27/32)

บัณฑิต หมายถึง ผู้ที่มีความรอบรู้ และมีปัญญาในการดำเนินชีวิตอย่างถูกต้อง ผู้ที่เป็นบัณฑิตย่อมรู้จักแยกแยะว่าอะไรคือทางแห่งความเสื่อม และอะไรคือทางแห่งความเจริญ มีความรู้ในศิลปวิทยาต่าง ๆ ที่จำเป็นต่อการประกอบสัมมาชีพอย่างสุจริต และยังรู้จักวิธีแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันได้อย่างมีเหตุผล

บัณฑิตจะรู้ชัดว่า สิ่งใดดีหรือชั่ว สิ่งใดเป็นประโยชน์หรือไม่เป็นประโยชน์ จากนั้นจึงเลือกละเว้นสิ่งที่ไม่ดี และยึดมั่นทำในสิ่งที่ดี ละเว้นสิ่งที่ไร้ประโยชน์ แล้วหมั่นทำในสิ่งที่เป็นประโยชน์ เขาดำรงชีวิตอยู่บนพื้นฐานของศีลธรรม ไม่ละเมิดศีลธรรม ไม่ฝ่าฝืนกฎหมาย เป็นผู้มีหลักยึดในชีวิตที่มั่นคงและน่าเชื่อถือ

ด้วยเหตุนี้ ผู้ที่เป็นบัณฑิตจึงสามารถ สร้างประโยชน์ได้อย่างแท้จริง ทั้งต่อตนเองและสังคม เขาไม่ก่อให้เกิดความเดือดร้อนวุ่นวาย ไม่ทำลายตนเองและผู้อื่น แต่กลับเป็นผู้ส่งเสริมความสงบ ความเรียบร้อย และความเจริญในทุกระดับของสังคม

สังคมทั่วไปจึงปรารถนาบัณฑิต เพราะบัณฑิตคือกำลังสำคัญที่ช่วยขับเคลื่อนครอบครัว ชุมชน และประเทศชาติไปในทางที่ดี เมื่อเกิดปัญหาต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องส่วนตัว หรือเรื่องของบ้านเมือง ผู้ที่สามารถมองเห็นรากเหง้าของปัญหา และหาทางแก้ไขอย่างถูกต้องได้ ก็คือผู้ที่มีคุณสมบัติของบัณฑิตนั่นเอง

การมีบัณฑิตในสังคมจึงเปรียบเสมือนการมีแสงสว่างในความมืด เพราะบัณฑิตคือผู้ชี้ทาง ถูก ผิด ดี ชั่ว อย่างชัดเจน เป็นผู้ที่นำพาสังคมให้หลุดพ้นจากความสับสนวุ่นวาย ไปสู่ความสงบสุขและความเจริญได้อย่างมั่นคง.