ฌาน หมายถึง ความแน่วแน่แห่งจิต ภาวะจิตที่เพ่งอารมณ์จนแน่วแน่ หรือภาวะที่จิตสงบนิ่งเป็นสมาธิขั้นอัปปนา ซึ่งเป็นสมาธิขั้นสูงสุด เกิดจากการเจริญสมถกรรมฐาน ฌาน แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ
1. รูปฌาน
รูปฌาน ฌานมีรูปธรรมเป็นอารมณ์ หรือ ฌานที่เป็นรูปาวจร ได้แก่ ฌานที่เกิดจากการเพ่งสิ่งที่เป็นรูปธรรม เช่น กสิณ 10 อสุภะ 10 เป็นต้น เป็นอารมณ์ ประกอบด้วย ปฐมฌาน ทุติยฌาน ตติยฌาน และจตุตตฌาน
2. อรูปฌาน
อรูปฌาน ฌานมีอรูปธรรมเป็นอารมณ์ หรือ ฌานที่เป็นอรูปาวจร ได้แก่ ฌานที่เกิดจากการเพ่งสิ่งที่ไม่มีรูป เช่น อากาศ วิญญาณ เป็นต้น เป็นอารมณ์ ประกอบด้วย อากาสานัญจายตนฌาน วิญญาณัญจายตนฌาน อากิญจัญญายตนฌาน และ เนวสัญญานาสัญญายตนฌาน
