ฌาน 2 ประการ

ฌาน 2 ประการ

ฌาน คือ การเพ่ง หมายถึง การเพ่งพินิจด้วยจิตที่เป็นสมาธิแน่วแน่ คือการเพ่งด้วยจิตที่สงบนิ่งเป็นสมาธิขั้นอัปปนา ซึ่งเป็นสมาธิขั้นสูงสุด มี 2 ประการ คือ

1. อารัมมณูปนิชฌาน

อารัมมณูปนิชฌาน การเพ่งอารมณ์ด้วยจิตที่เป็นสมาธิแน่วแน่ ได้แก่ สมาบัติ 8 คือ รูปฌาน 4 อันประกอบด้วย ปฐมฌาน ทุติยฌาน ตติยฌาน และจตุตตฌาน และอรูปฌาน 4 อันประกอบด้วย อากาสานัญจายตนฌาน วิญญาณัญจายตนฌาน อากิญจัญญายตนฌาน และเนวสัญญานาสัญญายตนฌาน

2. ลักขณูปนิชฌาน

ลักขณูปนิชฌาน การเพ่งลักษณะ ได้แก่ วิปัสสนา มรรค และผล

วิปัสสนา ชื่อว่า ลักขณูปนิชฌาน เพราะพินิจสังขารโดยพระไตรลักษณ์

มรรค ชื่อว่า ลักขณูปนิชฌาน เพราะยังกิจแห่งวิปัสสนานั้นให้สำเร็จ

ผล ชื่อว่า ลักขณูปนิชฌาน เพราะเพ่งนิพพานอันมีลักษณะเป็นสุญญตะ อนิมิตตะ และอัปปณิหิตะ อย่างหนึ่ง เพราะเห็นลักษณะอันเป็นสัจจภาวะของนิพพาน อย่างหนึ่ง