วิรัติ แปลว่า การเว้น การงดเว้น หมายถึง การเว้นจากทุจริต การเว้นจากการทำความชั่วทั้งหลาย แบ่งตามลักษณะของการเว้นเป็น 3 ประการ คือ
1. สัมปัตตวิรัติ
สัมปัตตวิรัติ เว้นสิ่งประจวบเฉพาะหน้า เว้นเมื่อประสบซึ่งหน้า หรือ เว้นได้ทั้งที่มีโอกาส คือ เมื่อประสบกับเหตุที่จะทำความชั่ว หรือสามารถทำความชั่วได้ แต่ก็งดเว้นเสียได้ ไม่กระทำผิดศีล โดยมาพิจารณาถึงชาติตระกูล วัย หรือคุณวุฒิ เป็นต้น ของตน แล้วงดเว้นไม่กระทำความชั่วนั้น
2. สมาทานวิรัติ
สมาทานวิรัติ เว้นด้วยการสมาทาน คือ การตั้งใจไว้ล่วงหน้าว่าจะเว้น เช่น การสมาทานศีลห้า เป็นการตั้งใจไว้ล่วงหน้าว่าจะเว้นจากการฆ่าสัตว์ ลักทรัพย์ เป็นต้น แล้วก็งดเว้นจากการกระทำความชั่วเช่นนั้น เพราะได้สมาทานไว้แล้ว คือการรักษาสิกขาบทนั่นเอง
3. สมุจเฉทวิรัติ
สมุจเฉทวิรัติ หรือ เสตุฆาตวิรัติ เว้นด้วยการตัดขาด เว้นได้เด็ดขาด คือ การงดเว้นการกระทำความชั่ว ซึ่งเป็นการเว้นของพระอริยะทั้งหลาย เป็นการงดเว้นอันประกอบด้วยอริยมรรค ซึ่งกำจัดกิเลสอันเป็นเหตุแห่งการกระทำความชั่วนั้น ๆ แล้ว ไม่มีเหตุให้คิดทำชั่ว จึงไม่มีแม้แต่ความคิดที่จะกระทำความชั่ว
