
ลัทธินอกพระพุทธศาสนา 3 ประเภท
ลัทธินอกพระพุทธศาสนา เรียกว่า ติตถายตนะ แปลว่า แดนเกิดแห่งลัทธิ ชุมนุมหรือประมวลแห่งลัทธิ เป็นลัทธิที่มีความเห็นตรงกันข้ามหรือขัดแย้งกับพระพุทธศาสนา แบ่งตามลักษณะความเชื่อเป็น 3 ประเภท คือ
1. ปุพเพกตเหตุวาท
ปุพเพกตเหตุวาท ลัทธิกรรมเก่า เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ปุพเพกตวาท คือพวกที่ถือว่า สิ่งใดก็ตามที่ได้ประสบ จะเป็นสุขก็ตาม จะเป็นทุกข์ก็ตาม มิใช่สุขมิใช่ทุกข์ก็ตาม ล้วนเป็นเพราะกรรมที่ได้ทำไว้ในปางก่อน คืออ้างเอากรรมเก่ามาเป็นเหตุอย่างเดียว ไม่คำนึงถึงองค์ประกอบอื่น
2. อิสสรนิมมานเหตุวาท
อิสสรนิมานเหตุวาท ลัทธิพระเป็นเจ้า คือ พวกที่ถือว่า สิ่งใดก็ตามที่ได้ประสบ จะเป็นสุขก็ตาม จะเป็นทุกข์ก็ตาม หรือมิใช่สุขมิใช่ทุกข์ก็ตาม ล้วนเป็นเพราะการบันดาลของเทพเจ้าผู้ยิ่งใหญ่ ไม่ใช่เพราะการกระทำของตน ลัทธิประเภทนี้เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า อิศวรกรณวาท หรือ อิศวรนิรมิตวาท
3. อเหตุอปัจจยวาท
อเหตุอปัจจยวาท ลัทธิเสี่ยงโชค หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า อเหตุวาท คือ พวกที่ถือว่า สิ่งใดก็ตามที่ได้ประสบ จะเป็นสุขก็ตาม จะเป็นทุกข์ก็ตาม หรือมิใช่สุขมิใช่ทุกข์ก็ตาม ล้วนหาเหตุปัจจัยมิได้ คือ ถึงคราวก็เป็นไปเอง ไม่มีเหตุให้เป็น คือปฏิเสธหลักเหตุผลนั่นเอง
ลัทธิทั้ง 3 ประเภทนี้ มีความเชื่อที่ไม่ชอบด้วยเหตุผล เมื่อถูกถามละเอียดลึกเข้าย่อมอ้างการถือสืบ ๆ กันมา หากใครยึดถือตามลัทธิทั้ง 3 ประเภทนี้ ย่อมเกิดโทษ คือ ไม่เกิดฉันทะและความพยายามในการที่จะทำสิ่งที่ควรทำและเว้นสิ่งที่ควรเว้น
- รัตนะ 3 (พระรัตนตรัย)
- คุณของรัตนะ 3 (คุณของพระรัตนตรัย)
- อาการที่พระพุทธเจ้าทรงสั่งสอน 3 อย่าง
- โอวาทของพระพุทธเจ้า 3 ข้อ
- ทุจริต 3 ประการ
- สุจริต 3 ประการ
- สมาธิ 3 ประการ (หมวดที่ 1)
- สมาธิ 3 ประการ (หมวดที่ 2)
- พระโสดาบัน 3 ประเภท
- อกุศลมูล 3 ประการ
- กุศลมูล 3 ประการ
- สัปปุริสบัญญัติ 3 ประการ
- อปัณณกปฏิปทา 3 ประการ
- บุญกิริยาวัตถุ 3 ประการ
- สามัญญลักษณะ (ไตรลักษณ์) 3 ประการ
- อกุศลวิตก 3 ประการ
- กุศลวิตก 3 ประการ
- อัคคิ 3 ประการ
- อัคคิปาริจริยา 3 ประการ
- อัตถะ 3 ประการ (หมวดที่ 1)
- อัตถะ 3 ประการ (หมวดที่ 2)
- อธิปไตย 3 ประการ
- อนุตตริยะ 3 ประการ
- อภิสังขาร 3 ประการ
- อาสวะ 3 ประการ
- กรรม 3 ประการ
- ทวาร 3 ประการ
- ญาณ 3 ประการ (หมวดที่ 1)
- ญาณ 3 ประการ (หมวดที่ 2)
- ตัณหา 3 ประการ
- ทิฏฐิ 3 ประการ
- เทพ 3 ประเภท
- ธรรมนิยาม 3 ประการ
- นิมิต 3 ประการ
- ภาวนา 3 ประการ
- ปริญญา 3 ประการ
- ปหาน 3 ประการ
- ปาฏิหาริย์ 3 ประการ
- ปิฎก 3 ประการ (ไตรปิฎก)
- พุทธจริยา 3 ประการ
- ภพ 3 ประการ
- วัฏฏะ 3 ประการ
- วิชชา 3 ประการ
- โลก 3 ประการ (นัยที่ 1)
- โลก 3 ประการ (นัยที่ 2)
- โลก 3 ประการ (นัยที่ 3)
- วิโมกข์ 3 ประการ
- วิเวก 3 ประการ
- สังขตลักษณะ 3 ประการ
- อสังขตลักษณะ 3 ประการ
- สังขาร 3 ประการ
- สัทธรรม 3 ประการ
- สมบัติ 3 ประการ
- ทานสมบัติ 3 ประการ
- สิกขา 3 ประการ
- โกศล 3 ประการ
- ทุกขตา 3 ประการ
- เทวทูต 3 ประการ
- ธรรม 3 ประการ
- บุตร 3 ประเภท
- ปปัญจะ 3 ประการ
- ปัญญา 3 ประการ
- ปาปณิกธรรม 3 ประการ
- ลัทธินอกพระพุทธศาสนา 3 ประเภท
- วิรัติ 3 ประการ
- เวทนา 3 ประการ
- สรณะ 3 ประการ
- สันโดษ 3 ประการ