กามทั้งหลาย เป็นของเผ็ดร้อน เหมือนงูพิษ เป็นที่คนโง่หมกมุ่น ฯลฯ

กามา กฏุกา อาสีวิสูปมา     เยสุ มุจฺฉิตา พาลา
เต ทีฆรตฺตํ นิรเย     สมปฺปิตา หญฺญนฺเต ทุกฺขิตา.

[คำอ่าน]

กา-มา, กะ-ตุ-กา, อา-สี-วิ-สู-ปะ-มา……เย-สุ, มุด-ฉิ-ตา, พา-ลา
เต, ที-คะ-รัด-ตัง, นิ-ระ-เย……สะ-มับ-ปิ-ตา, หัน-ยัน-เต, ทุก-ขิ-ตา.

[คำแปล]

“กามทั้งหลาย เป็นของเผ็ดร้อน เหมือนงูพิษ เป็นที่คนโง่หมกมุ่น เขาต้องแออัดทุกข์ยากอยู่ในนรกตลอดกาลนาน.”

(สุเมธาเถรี) ขุ.เถรี. 26/499.

กาม แปลว่า ความใคร่ หรือ สิ่งที่น่าใคร่ หมายเอากาม 2 อย่าง คือ กิเลสกาม สิ่งที่ทำให้จิตขุ่นมัวหมกมุ่นทะยานอยากในอารมณ์ต่าง ๆ และ วัตถุกาม สิ่งที่น่าใคร่ ได้แก่ กามคุณ 5 คือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ อันน่าปรารถนาน่าพอใจ

กามทั้งสองอย่างนั้น เป็นสิ่งที่ก่อทุกข์ก่อโทษให้สรรพสัตว์เป็นอันมาก ชาวโลกทั้งหลายทำความผิดต่าง ๆ นานาก็เพราะกามนี่แหละเป็นตัวการ คนทำผิดกฎหมายก็เพราะกาม คนทำผิดศีลธรรมก็เพราะกาม

เพราะชาวโลกทั้งหลาย ต่างดิ้นรนขวนขวายเพื่อให้ได้มาซึ่งสิ่งที่ตนต้องการ อยากได้สิ่งที่ตนปรารถนา อยากได้สิ่งที่ตนชอบใจ สิ่งที่ทำให้เกิดความอยากได้นั้นคือวัตถุกาม และการเอาจิตไปจดจ่อดิ้นรนขวนขวายเพื่อให้ได้สิ่งนั้น ๆ มา ก็คือกิเลสกาม

เมื่อแสวงหาได้มาตามปรารถนาแล้วก็มีความสุข ถ้าไม่ได้มาตามปรารถนาก็เป็นทุกข์ หรือแม้ได้มาแล้ว หากเสียไปก็เป็นทุกข์อีก หรือถ้าขวนขวายหามาในทางที่ผิด ไม่ว่าจะผิดกฎหมายหรือผิดศีลธรรม ก็ย่อมก่อทุกข์ก่อโทษให้เกิดขึ้น ก่อทั้งทุกข์โทษในโลกนี้และทุกข์โทษในโลกหน้า คือมีชีวิตอยู่ก็ได้รับทุกข์รับโทษ ตายไปแล้วยังต้องได้รับทุกข์รับโทษต่อไปอีก

แต่ถึงกระนั้น คนโง่ทั้งหลายยังหมกมุ่นยังติดอยู่ในกาม ไม่คิดที่จะออกจากกาม ยังปรารถนายังหลงใหลอยู่ในกาม จึงไม่สามารถหลุดพ้นจากทุกข์โทษที่จะเกิดจากกามได้

มีแต่บัณฑิตชนคนฉลาดทั้งหลายเท่านั้น ที่มองเห็นโทษของกาม และพยายามปฏิบัติขัดเกลาตนเพื่อให้หลุดพ้นจากวังวนของกาม โดยการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน ดำเนินตามอริยมรรคมีองค์ 8 ประการ อันเป็นหนทางสู่นิพพาน

แม้แต่หลักการเทศน์สั่งสอนขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่เรียกว่า อนุปุพพิกถา ยังตบท้ายด้วยการกล่าวถึงโทษของกาม และอานิสงส์ของการออกจากกาม นั่นย่อมแสดงให้เห็นว่า พระพุทธเจ้าทรงให้ความสำคัญกับการปฏิบัติเพื่อความออกจากกามมากเพียงใด

เมื่อรู้ดังนี้แล้ว เราท่านทั้งหลาย อย่ามัวหมกมุ่นอยู่ในกามทั้งหลายเลย พึงพิจารณาให้เห็นโทษของกาม และพยายามปฏิบัติขัดเกลาตนเพื่อออกจากกามเสียให้ได้เถิด.