กุทฺโธ อตฺถํ น ชานาติ.
[คำอ่าน : กุด-โท, อัด-ถัง, นะ, ชา-นา-ติ]
“ผู้โกรธย่อมไม่รู้อรรถ”
(องฺ.สตฺตก. 23/99)
คนที่มีความโกรธเป็นเจ้าเรือน คือมีความโกรธครอบงำจิตใจอยู่ตลอดเวลา ย่อมมีจิตใจที่ขุ่นมัว เศร้าหมอง กระวนกระวาย หงุดหงิด คิดอะไรไม่กระจ่าง เพราะปัญญาถูกความโกรธบดบังไปในขณะนั้น
เมื่อปัญญาถูกความโกรธบดบัง ปัญญาของคนมักโกรธนั้นย่อมมืดบอดไปชั่วขณะ ไม่รู้อรรถ ไม่รู้ธรรม คือไม่รู้เหตุไม่รู้ผล ไม่รู้ว่าอะไรดีอะไรชั่ว ไม่รู้ว่าอะไรเป็นประโยชน์ อะไรเป็นความฉิบหาย และอาจหลงกระทำกรรมบางอย่างที่จะเป็นเหตุให้ตนเองและผู้อื่นเดือดร้อนได้
ดังนั้น ท่านจึงแนะนำให้บำเพ็ญขันติธรรมและเมตตาธรรม คือฝึกตนเองให้เป็นคนที่มีความอดทนสูง รู้จักข่มความโกรธลงได้ และใช้เมตตามากำราบมันอีกที เพื่อกำจัดความโกรธออกจากจิตใจเสียให้หมดสิ้น
เมื่อบุคคลมีขันติธรรมคือความอดทน และเมตตาธรรม คอยประคับประคองจิตแล้ว ย่อมจะไม่ถูกอำนาจของความโกรธครอบงำ เมื่อไม่ถูกความโกรธครอบงำ ปัญญาก็ไม่ถูกบดบัง ทำให้สามารถรู้อรรถรู้ทำได้ มองเห็นเหตุเห็นผล ขบคิดอะไร ๆ ได้กระจ่างมากขึ้น แก้ปัญหาต่าง ๆ ได้ตรงจุด
