
กุทฺโธ ธมฺมํ น ปสฺสติ.
[คำอ่าน : กุด-โท, ทำ-มัง, นะ, ปัด-สะ-ติ]
“ผู้โกรธ ย่อมไม่เห็นธรรม”
(องฺ.สตฺตก. ๒๓/๙๙)
ผู้ที่มักโกรธ คือมีความโกรธเป็นเจ้าเรือน ย่อมมีปัญญาขุ่นมัว เพราะถูกความโกรธบดบัง มีอารมณ์ขุ่นเคือง เพราะถูกความโกรธก่อกวน เหมือนน้ำที่อยู่ในบ่อ ภายใต้บ่อเป็นโคลน เมื่อมีคนเอาไม้ไปกวน โคลนก็คลุ้งขึ้นมา ทำให้น้ำขุ่น มองไม่เห็นอะไร
คนมักโกรธ ย่อมมีปัญญามืดบอดดังที่กล่าวมา ทำให้ไม่เห็นอรรถไม่เห็นธรรม ไม่รู้ผิดชอบชั่วดี ไม่รู้บาป ไม่รู้บุญ ไม่รู้คุณ ไม่รู้โทษ ไม่รู้ประโยชน์หรือมิใช่ประโยชน์ ไม่รู้ว่าสิ่งใดเป็นเหตุแห่งความสุข ไม่รู้ว่าสิ่งใดเป็นเหตุแห่งความทุกข์
เมื่อไม่รู้ดังที่กล่าวมา ทำให้เขาสามารถทำอะไรก็ได้โดยที่ไม่เกรงกลัวต่อบาปและผลของบาป ส่งผลให้ทำกรรมตามอำนาจของความโกรธ ซึ่งจะก่อให้เกิดความพินาศเดือดร้อน ทั้งแก่ตนเองและผู้อื่น ไม่ว่าจะเป็นความเดือดร้อนในโลกนี้ หรือความเดือดร้อนในโลกหน้า
ดังนั้น เมื่อความโกรธเกิดขึ้น พึงรีบใช้ขันติธรรมมาข่ม และใช้เมตตาธรรมมายับยั้งโดยเร็ว จะได้ไม่ตกเป็นทาสของความโกรธ และสร้างกรรมที่ร้ายแรง อันจะส่งผลเสียทั้งแก่ตนเองและผู้อื่น
สารบัญ พุทธศาสนสุภาษิต
- อัตตวรรค หมวดตน
- อัปปมาทวรรค หมวดความไม่ประมาท
- กัมมวรรค หมวดกรรม
- กิเลสวรรค หมวดกิเลส
- โกธวรรค หมวดความโกรธ
- ขันติวรรค หมวดความอดทน
- จิตตวรรค หมวดจิต
- ชยวรรค หมวดความชนะ
- ทานวรรค หมวดทาน
- ทุกขวรรค หมวดทุกข์
- ธัมมวรรค หมวดธรรม
- ปกิณกวรรค หมวดเบ็ดเตล็ด
- ปัญญาวรรค หมวดปัญญา
- ปมาทวรรค หมวดความประมาท
- ปาปวรรค หมวดบาป
- ปุคคลวรรค หมวดบุคคล
- ปุญญวรรค หมวดบุญ
- มัจจุวรรค หมวดความตาย
- มิตตวรรค หมวดมิตร
- ยาจนาวรรค หมวดการขอ
- ราชวรรค หมวดพระราชา
- วาจาวรรค หมวดวาจา
- วิริยวรรค หมวดความเพียร
- เวรวรรค หมวดเวร
- สัจจวรรค หมวดความสัตย์
- สติวรรค หมวดสติ
- สัทธาวรรค หมวดศรัทธา
- สันตุฏฐิวรรค หมวดสันโดษ
- สมณวรรค หมวดสมณะ
- สามัคคีวรรค หมวดสามัคคี
- สีลวรรค หมวดศีล
- สุขวรรค หมวดความสุข
- เสวนาวรรค หมวดการคบหา