สุขกามานิ ภูตานิ โย ทณฺเฑน วิหึสติ
อตฺตโน สุขเมสาโน เปจฺจ โส น ลภเต สุขํ.
[คำอ่าน]
สุ-ขะ-กา-มา-นิ, พู-ตา-นิ…..โย, ทัน-เด-นะ, วิ-หิง-สะ-ติ
อัด-ตะ-โน, สุ-ขะ-เม-สา-โน…..เปด-จะ, โส, นะ, ละ-ภะ-เต, สุ-ขัง
[คำแปล]
“สัตว์ทั้งหลาย ย่อมต้องการความสุข ผู้ใด แสวงหาความสุขเพื่อตน เบียดเบียนเขาด้วยอาชญา ผู้นั้นละไปแล้ว ย่อมไม่ได้สุข.”
(พุทฺธ) ขุ.ธ. 25/32.
สัตว์โลกทั้งหลายบนโลกใบนี้ ไม่ว่าจะเป็นมนุษย์หรือสัตว์เดรัจฉานทั้งหลาย แม้จะมีกำเนิดต่างกัน เชื้อชาติต่างกัน ผิวพรรณวรรณะต่างกัน เป็นต้น แต่สิ่งหนึ่งที่เหมือนกันก็คือ สัตว์โลกทุกตัวตน ต่างก็รักสุขเกลียดทุกเหมือน ๆ กัน
ไม่มีมนุษย์คนใดหรือสัตว์ชนิดไหนที่ไม่ต้องการความสุข สัตว์โลกทุกตัวตนย่อมต้องการความสุข ต้องการความเป็นอยู่ที่ดี ต้องการมีชีวิตที่ดี ต้องการใช้ชีวิตด้วยความร่มเย็นเป็นสุขด้วยกันทั้งนั้น
แม้แต่ตัวเราเองที่ดิ้นรนขวนขวานศึกษาเล่าเรียน ทำการทำงานอยู่ทุกวันนี้ ก็เพื่อความสุขความเจริญแก่ตนเองและครอบครัวทั้งสิ้น ไม่ใช่เพื่ออย่างอื่นใดเลย
ไม่มีมนุษย์คนใดหรือสัตว์ชนิดไหนที่ต้องการความทุกข์ สัตว์โลกทุกตัวตนย่อมต้องการที่จะหลุดพ้นไปจากภาวะที่เป็นทุกข์ ต้องการให้ชีวิตของตนปราศจากความทุกข์ทั้งสิ้น
แม้แต่ตัวเราเองที่ดิ้นรนขวนขวายศึกษาเล่าเรียนทำการทำงานอยู่ทุกวันนี้ ก็เพื่อที่จะใช้ความรู้ความสามารถมาบำบัดทุกข์บำรุงสุขให้แก่ตนเองและครอบครัวทั้งสิ้น ไม่ใช่เพื่อสิ่งอื่น
เมื่อรู้ดังนี้แล้ว พึงเอาใจเขามาใส่ใจเรา เข้าใจเพื่อนร่วมโลกทั้งหลาย ว่าเขาก็ต้องการความสงบสุข ไม่ปรารถนาความทุกข์ เช่นเดียวกันกับเรา แล้วอย่าแม้แต่จะคิดที่จะเบียดเบียนใคร ๆ ให้ต้องได้รับความทุกข์ความเดือดร้อน
จริงอยู่ว่าเราเองก็ต้องดิ้นรนเพื่อบำบัดทุกข์บำรุงสุขของตัวเอง แต่การกระทำเช่นนั้นก็ต้องอยู่บนพื้นฐานของการไม่เบียดเบียนเป็นหลัก หากการดิ้นรนเพื่อความสุขของตนนั้น ต้องเบียดเบียนผู้อื่นให้ได้รับความเดือดเนื้อร้อนใจก็หยุดเสีย
ผู้ที่แสวงหาความสุขเพื่อตนเองโดยการเบียดเบียนผู้อื่น หรือแสวงหาความสุขบนความทุกข์ของผู้อื่นนั้น จะไม่ได้รับความสุขที่แท้จริง เพราะการกระทำเช่นนั้น เป็นการกระทำฝ่ายทุจริต ซึ่งมีผลเป็นความทุกข์อันจะเกิดขึ้นแก่ตัวเขาเองในภายหลัง
ดังนั้น พึงหลีกเลี่ยงการแสวงหาความสุขบนความทุกข์ของผู้อื่น ประกอบกิจทั้งหลายด้วยความสุจริต ไม่สร้างความเดือดร้อนให้แก่ตนเองและผู้อื่น จึงจะได้รับความสุขที่แท้จริง คือตนเองเป็นสุขในขณะนั้น คนอื่นก็ไม่เดือดร้อน และการกระทำนั้นก็ไม่สร้างทุกข์ให้ในอนาคตด้วย เรียกได้ว่า มีแต่สุขกับสุขเลยทีเดียว.
