น เว อนตฺถกุสเลน อตฺถจริยา สุขาวหา “การประพฤติประโยชน์กับคนไม่ฉลาดในประโยชน์ ไม่นำสุขมาให้เลย”

น เว อนตฺถกุสเลน อตฺถจริยา สุขาวหา

[คำอ่าน : นะ, เว, อะ-นัด-ถะ-กุ-สะ-เล-นะ, อัด-ถะ-จะ-ริ-ยา, สุ-ขา-วะ-หา]

“การประพฤติประโยชน์กับคนไม่ฉลาดในประโยชน์ ไม่นำสุขมาให้เลย”

(ขุ.ชา.เอก. ๒๗/๑๕)

คนไม่ฉลาดในประโยชน์ คือ คนที่ขาดปัญญา ไม่สามารถถือเอาประโยชน์จากสิ่งที่เป็นประโยชน์ได้ หรือไม่สามารถมองเห็นประโยชน์ที่จะพึงมีพึงได้จากสิ่งใด ๆ จะเรียกว่าคนโง่ก็คงไม่ผิดนัก

การทำประโยชน์ต่อคนที่ไม่ฉลาดในประโยชน์ ก็คือ การสร้างประโยชน์แก่คนที่ไม่สามารถถือเอาประโยชน์นั้นได้ หรือไม่รู้จักประโยชน์ที่จะเกิดจากสิ่งนั้น ๆ นั่นเอง

ยกตัวอย่างเช่น การพูดธรรมะให้คนที่มีปัญญาน้อยได้รับฟัง เขาย่อมไม่สามารถเข้าใจเนื้อหาธรรมะที่ได้ฟังนั้น และไม่รู้ด้วยซ้ำว่า เขาจะได้ประโยชน์อะไรจากธรรมะนั้น เช่นนี้ ก็ย่อมเป็นการไม่เกิดประโยชน์

ดังนั้น คิดจะช่วยเหลือใคร หรือคิดจะสร้างประโยชน์ให้ใครก็ตาม ต้องพิจารณาเสียก่อนว่า เขาจะสามารถถือเอาประโยชน์นั้น ๆ ได้หรือไม่ หรือเขาจะเห็นประโยชน์จากสิ่งที่เราทำให้ได้หรือไม่