อนิจฺจา วต สงฺขารา “สังขารทั้งหลาย ไม่เที่ยงหนอ”

อนิจฺจา วต สงฺขารา.

[คำอ่าน : อะ-นิด-จา, วะ-ตะ, สัง-ขา-รา]

“สังขารทั้งหลาย ไม่เที่ยงหนอ”

(ที.มหา. 10/181, สํ.ส. 15/8, สํ.นิ. 16/228)

สังขาร คือสภาพที่ปัจจัยปรุงแต่งขึ้น มี 2 ประเภท คือ อุปาทินนกสังขาร สังขารที่มีใจครอง ได้แก่ สิ่งมีชีวิต เช่น มนุษย์ สัตว์ดิรัจฉาน และอนุปาทินนกสังขาร สังขารที่ไม่มีใจครอง ได้แก่ สิ่งของทั้งหลายทั้งปวง ที่ไม่มีชีวิต

สังขารทั้งหมดทั้งปวงนั้น เป็นสิ่งที่ไม่เที่ยงแท้แน่นอน เมื่อเกิดขึ้นมาแล้ว ตั้งอยู่ชั่วกาลไม่นาน แล้วก็แตกสลายไปในที่สุด ไม่มีสังขารใดคงอยู่ถาวรตลอดไป

ดังนั้น สังขาร จึงไม่ใช่สิ่งที่เราควรยึดติด ไม่ควรยึดมั่นถือมั่น แต่ควรทำใจให้เป็นกลางและปล่อยวางในสังขารเหล่านั้นเสีย เพราะยึดมั่นถือมั่นไปก็มีแต่จะก่อทุกข์ร่ำไป

หากผู้ใดสามารถคลายความยึดมั่นถือมั่นในสังขารทั้งหลายทั้งปวงเสียได้ ผู้นั้นจะประสบกับความสุขที่ยิ่งกว่าความสุขธรรมดาทั่ว ๆ ไปที่ชาวโลกสมมติกันว่าเป็นความสุข