มหาปุริสภาวสฺส ลกฺขณํ กรุณาสโห.
[คำอ่าน : มะ-หา-ปุ-ริ-สะ-พา-วัด-สะ, ลัก-ขะ-นัง, กะ-รุ-นา-สะ-โห]
“อัชฌาสัยที่ทนไม่ได้เพราะกรุณา เป็นลักษณะของมหาบุรุษ”
(ว.ว.)
อัชฌาสัย คือ พื้นฐานของจิตใจ มหาบุรุษ คือ บุรุษผู้ยิ่งใหญ่ ได้แก่ พระพุทธเจ้า พระราชามหากษัตริย์ ท่านเหล่านี้เป็นผู้มากไปด้วยความกรุณา
กรุณา ก็คือ ความอยากให้คนอื่นพ้นจากทุกข์ เมื่อเห็นคนอื่นตกทุกข์ได้ยากก็อยากจะช่วยเขาให้พ้นจากสภาวะเช่นนั้น หาทางช่วยเหลือจนสุดความสามารถ ให้เขาหลุดพ้นจากทุกข์ให้ได้
อย่างเช่นพระพุทธเจ้า พระองค์ทรงเห็นมวลมนุษย์ต้องตกอยู่ภายใต้ความทุกข์ จึงพยายามหาทางที่จะทำให้คนหลุดพ้นจากความทุกข์ เป็นเหตุให้พระองค์เสด็จออกผนวชและบำเพ็ญเพียรจนได้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ และนำหลักธรรมมาสอนมนุษย์ทั้งหลายให้รู้ตาม นั่นก็เป็นเพราะพระมหากรุณาของพระองค์
ดังนั้น พุทธศาสนิกชนทั้งหลาย ควรฝึกอัชฌาสัยให้มากด้วยความกรุณา อันจะเป็นการดำเนินตามปฏิปทาแห่งมหาบุรุษ และเป็นการฝึกจิตของตนให้เป็นผู้มีความอ่อนโยนสงสารช่วยเหลือผู้อื่น เป็นการสร้างคุณงามความดี เพิ่มบารมีให้ตนเอง
