ทวาร 3 ประการ

ทวาร แปลว่า ประตู ทาง หรือช่องทาง มีความหมายเป็น 2 นัย คือ นัยที่ 1 หมายถึงช่องทางในการรับรู้อารมณ์ มี 6 อย่าง เรียกว่า ทวาร 6 นัยที่ 2 หมายถึงช่องทางในการทำกรรม มี 3 ทาง เรียกว่า ทวาร 3 ในที่นี้จะกล่าวถึงทวาร 3 คือ

1. กายทวาร

กายทวาร ทวารคือกาย หมายถึง ร่างกายที่เป็นช่องทางในการทำกรรม ทั้งที่เป็นกุศลและอกุศล กรรมที่ทำทางกายทวาร ที่เป็นกรรมดีเรียกว่า กายสุจริต ที่เป็นกรรมชั่ว เรียกว่า กายทุจริต

2. วจีทวาร

วจีทวาร ทวารคือวาจา หมายถึง วาจาหรือคำพูดที่เป็นช่องทางแห่งการทำกรรม ทั้งที่เป็นกุศลและอกุศล กรรมที่ทำทางวจีทวาร ที่เป็นกรรมดี เรียกว่า วจีสุจริต ที่เป็นกรรมชั่ว เรียกว่า วจีทุจริต

3. มโนทวาร

มโนทวาร ทวารคือใจ หมายถึง จิตหรือความคิดที่ใช้เป็นช่องทางในการทำกรรม ทั้งที่เป็นกุศลและอกุศล กรรมที่ทำทางมโนทวาร ที่เป็นกรรมดี เรียกว่า มโนสุจริต ที่เป็นกรรมชั่ว เรียกว่า มโนทุจริต