โกธํ ปญฺญาย อุจฺฉินฺเท “พึงตัดความโกรธด้วยปัญญา”

โกธํ ปญฺญาย อุจฺฉินฺเท.

[คำอ่าน : โก-ทัง, ปัน-ยา-ยะ, อุด-ฉิน-เท]

“พึงตัดความโกรธด้วยปัญญา”

(นัย- องฺ.สตฺตก. ๒๓/๑๐๐)

ความโกรธ มีสภาพที่ทำให้จิตใจของเราเกรี้ยวกราด หงุดหงิด ขุ่นเคือง ขัดใจ อยากทำลาย อยากทำร้าย อยากประหัตประหาร อยากทะเลาะ อยากก่อวิวาท อยากทำอะไรสักอย่างเพื่อเป็นการระบายความโกรธ

ความโกรธย่อมทำให้เราสร้างกรรมที่จะทำให้เกิดความพินาศฉิบหายทั้งแก่ตนเองและผู้อื่น ก่อแต่สิ่งที่ไม่เกิดประโยชน์แก่ตนเองและสังคม สร้างความเดือดร้อนต่าง ๆ นานา

ผู้มีปัญญา เมื่อพิจารณาเห็นโทษของความโกรธแล้ว ย่อมใช้ขันติมาข่มความโกรธไว้ และใช้เมตตาธรรมมาทำลายความโกรธเสีย เพื่อไม่ให้ความโกรธสามารถครอบงำจิตใจ และบงการให้กระทำการชั่วร้ายต่าง ๆ ตามอำนาจของมันได้

เมื่อทำได้ดังนี้ ก็ไม่ต้องตกเป็นทาสของความโกรธ เมื่อไม่เป็นทาสของความโกรธ ก็ไม่ต้องทำกรรมชั่วร้ายต่าง ๆ ตามอำนาจของความโกรธ เมื่อไม่ได้ทำกรรมชั่วร้ายดังกล่าว ก็ไม่ต้องรับความฉิบหายอันจะเกิดจากความโกรธนั้น