ยงฺกิญฺจิ สมุทยธมฺมํ สพฺพนฺตํ นิโรธธมฺมํ “สิ่งใดสิ่งหนึ่ง มีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งนั้นล้วนมีความดับไปเป็นธรรมดา”

ยงฺกิญฺจิ สมุทยธมฺมํ สพฺพนฺตํ นิโรธธมฺมํ.

[คำอ่าน : ยัง-กิน-จิ, สุ-มุ-ทะ-ยะ-ทำ-มัง, สับ-พัน-ตัง, นิ-โร-ทะ-ทำ-มัง]

“สิ่งใดสิ่งหนึ่ง มีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งนั้นล้วนมีความดับไปเป็นธรรมดา”

(สํ.มหา. ๑๙/๕๓๑)

ทุกสิ่งทุกอย่างที่เกิดขึ้นมาบนโลกนี้ ไม่ว่าจะเป็นคน สัตว์ หรือสิ่งของ ทั้งหมดเมื่อเกิดขึ้นมาแล้ว ย่อมดับไปเป็นธรรมดา ไม่มีสิ่งใดเลยที่เกิดขึ้นมาแล้วจะไม่ถึงซึ่งความดับไป

คนทุกคนเกิดขึ้นมาแล้ว ดำรงชีวิตอยู่ชั่วระยะเวลาหนึ่ง สุดท้ายก็ต้องตายไป สัตว์ทั้งหลายเมื่อเกิดขึ้นมาแล้ว ดำรงชีวิตอยู่ชั่วระยะเวลาหนึ่ง สุดท้ายก็ต้องดับไป

สิ่งของทั้งหลายทั้งปวง ท้้งที่เกิดขึ้นเองโดยธรรมชาติ ทั้งที่ถูกมนุษย์สร้างขึ้น เมื่อเกิดขึ้นมาแล้ว หรือถูกสร้างขึ้นมาแล้ว ดำรงอยู่ชั่วระยะเวลาหนึ่ง สุดท้ายก็ต้องถึงซึ่งความเสื่อมสิ้นสลายไป

นี่คือธรรมดาของสรรพสิ่ง คือ เกิดขึ้นในเบื้องต้น ตั้งอยู่ในท่ามกลาง และดับไปในที่สุด เมื่อเราพิจารณาถึงความเป็นธรรมดาอย่างนี้แล้ว ไม่พึงยึดมั่นถือมั่นในสิ่งใด ๆ เลย พึงทำใจให้เป็นกลาง ๆ ปล่อยวางในสิ่งทั้งปวง

ถ้าเราสามารถเข้าใจทุกอย่างโดยความเป็นธรรมดาของสิ่งนั้น ๆ และปล่อยวางเสียได้ ทิ้งความยึดมั่นถือมั่นในสิ่งทั้งปวงเสียได้ จิตใจของเราก็จะสบาย ๆ ไม่ตกอยู่ในสภาวะที่เป็นทุกข์เพราะความแปรปรวนเปลี่ยนแปลงของสิ่งทั้งหลาย สามารถใช้ชีวิตอยู่ได้ ท่ามกลางสภาวะที่เป็นทุกข์ โดยจิตใจไม่เป็นทุกข์เลย