อนุตตริยะ 3 ประการ

อนุตตริยะ แปลว่า ภาวะอันยอดเยี่ยม สิ่งที่ยอดเยี่ยม กล่าวถึงความเป็นเหตุเป็นผลที่สืบเนื่องกันของความรู้ การปฏิบัติ และผลที่ได้ อันยอดเยี่ยม มี 3 ประการ คือ

1. ทัสสนานุตตริยะ

ทัสสนานุตตริยะ การเห็นอันยอดเยี่ยม ได้แก่ ปัญญาอันเห็นธรรม การรู้แจ้งในธรรมทั้งหลายตามความเป็นจริง หรืออย่างสูงสุดคือเห็นพระนิพพาน เป็นการรู้การเห็นที่ดีกว่า ยอดเยี่ยมกว่าการรู้การเห็นทั้งปวง

2. ปฏิปทานุตตริยะ

ปฏิปทานุตตริยะ การปฏิบัติอันยอดเยี่ยม ได้แก่ การปฏิบัติในธรรมทั้งหลายที่เห็นตามความเป็นจริง เพื่อให้ถึงความดับทุกข์ หมายเอาการปฏิบัติในอริยมรรคมีองค์ 8 เพราะเป็นทางเดียวที่จะนำบุคคลไปสู่ความหลุดพ้นจากกิเลส

3. วิมุตตานุตตริยะ

วิมุตตานุตตริยะ การพ้นอันยอดเยี่ยม คือการหลุดพ้นที่ดีกว่ายอดเยี่ยมกว่าการหลุดพ้นทั้งปวง ได้แก่ ความหลุดพ้นอันเป็นผลมาจากการปฏิบัติอันเป็นปฏิปทานุตตริยะนั้น หมายเอาการหลุดพ้นจากกิเลสและกองทุกข์ทั้งปวง ซึ่งก็คือพระนิพพานนั่นเอง