ตณฺหกฺขโย สพฺพทุกฺขํ ชินาติ.
[คำอ่าน : ตัน-หัก-ขะ-โย, สับ-พะ-ทุก-ขัง, ชิ-นา-ติ]
“ความสิ้นตัณหา ย่อมชนะทุกข์ทั้งปวง”
(ขุ.ธ. 25/63)
ตัณหา คือความทะยานอยาก มี 3 อย่าง คือ
- กามตัณหา ความอยากในอารมณ์ที่น่าใคร่น่าพอใจ
- ภวตัณหา ความอยากเป็นโน่นอยากเป็นนี่
- วิภวตัณหา ความอยากไม่เป็นโน่นไม่เป็นนี่
ตัณหาทั้ง 3 ประเภทดังกล่าว เป็นสาเหตุหลักแห่งความทุกข์ เพราะเมื่ออยากแล้วไม่ได้สมประสงค์ เพียงแค่นี้ก็เป็นทุกข์ขึ้นมาแล้ว สำหรับคนที่มองไม่เห็นสรรพสิ่งตามความเป็นจริง
จะเห็นได้ว่า การที่คนเราจะมีทุกข์นั้น มันง่ายเหลือเกิน มันขึ้นอยู่กับความอยากที่คอยครอบงำจิตนี่แหละเป็นตัวการสำคัญให้เกิดความทุกข์
เพราะฉะนั้น ท่านจึงสอนให้กำจัดความอยากคือตัณหาที่ว่านี้ ถ้าเรากำจัดความอยากเสียได้ ไม่อยากได้ ไม่อยากมี ไม่อยากเป็น มันก็ไม่ทุกข์
ดังนั้น ท่านจึงกล่าวว่า ความสิ้นตัณหา ย่อมชนะทุกข์ทั้งปวง คือถ้าไม่อยากก็ไม่ทุกข์นั่นเอง
