นตฺถิ กามา ปรํ ทุกฺขํ “ทุกข์อื่น ยิ่งกว่ากาม ย่อมไม่มี”

นตฺถิ กามา ปรํ ทุกฺขํ.

[คำอ่าน : นัด-ถิ, กา-มา, ปะ-รัง, ทุก-ขัง]

“ทุกข์อื่น ยิ่งกว่ากาม ย่อมไม่มี”

(ขุ.ชา.เอกาทสก. ๒๗/๓๑๕)

การที่สัตว์ทุกชีวิตบนโลกใบนี้ ต้องดิ้นรนต่าง ๆ นานา เสาะแสวงหาสิ่งต่าง ๆ มาเพื่อปรนเปรอตนเอง เพื่อสร้างความสุขความสบายให้ตนเอง ทำให้ตัวเองสบายที่สุด มีความสุขที่สุด มีสิ่งที่น่าปรารถนามากที่สุด อยากได้สิ่งใดก็ต้องขวนขวายหามาให้จงได้

นั่นคือผลของกาม เพราะกามตัวเดียว ทำให้สัตว์โลกต้องดิ้นรนมากมายขนาดนั้น ต้องทำทุกวิถีทางเพื่อให้ได้มาซึ่งสิ่งที่ตนต้องการ ไม่ว่าจะยากลำบากสักเพียงใดก็ตาม ต้องไม่สบายกาย ไม่สบายใจ เหน็ดเหนื่อยเป็นอันมาก ก็เพราะกามตัวเดียวนี่เอง

ดังนั้น จึงถือได้ว่า กามนั้นแหละ เป็นทุกข์อย่างยิ่ง คือเป็นสิ่งที่สร้างทุกข์ให้สรรพสัตว์อย่างหาประมาณมิได้

องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า จึงทรงสั่งสอนพวกเราเหล่าสาวก ให้ดำเนินตามวิถีแห่งอริยมรรคมีองค์ ๘ ปฏิบัติตนเพื่อความเป็นอริยะ เพื่อจะได้ยกระดับจิต ให้พ้นจากอำนาจของกาม เข้าถึงความพ้นทุกข์อย่างถาวร

ผู้ที่ต้องการพ้นทุกข์ พึงเร่งปฏิบัติขัดเกลาตน ตามอริยมรรคมีองค์ ๘ นั้น ด้วยความเพียรอย่างแรงกล้า จึงจะสามารถพ้นทุกข์อันเกิดจากกามได้