กิจฺฉํ มจฺจาน ชีวิตํ “ความเป็นอยู่ของสัตว์ เป็นการยาก”

กิจฺฉํ มจฺจาน ชีวิตํ.

[คำอ่าน : กิด-ฉัง, มัด-จา-นะ, ชี-วิ-ตัง]

“ความเป็นอยู่ของสัตว์ เป็นการยาก”

(ขุ.ธ. ๒๕/๓๙)

สัตว์โลกทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็นมนุษย์หรือสัตว์ดิรัจฉาน เมื่อเกิดขึ้นมาแล้วต้องใช้ชีวิต และการใช้ชีวิตนั้นเป็นสิ่งที่ยากลำบากเหลือเกิน เพราะต้องดิ้นรน ต่อสู้ เพื่อเอาชีวิตรอดให้ได้

มนุษย์เราเมื่อเกิดขึ้นมาแล้ว ต้องต่อสู้อย่างมากจึงจะอยู่รอดได้ ทั้งต้องต่อสู้กับศัตรูที่ติดตัวมาตั้งแต่เกิดคือความแก่ ความเจ็บ ความตาย ทั้งต้องต่อสู้กับศัตรูภายนอกคือความทุกข์ทั้งหลายที่จะมารุมเร้า

เรียกได้ว่าการใช้ชีวิตนั้นต้องดิ้นรนอยู่ตลอด ต้องศึกษาหาความรู้ ต้องทำการทำงาน ต้องทำมาหาเลี้ยงชีพ ต้องต่อสู้กับกิเลสที่รุมเร้า ต้องแย่งชิง ต้องแข่งขัน ต้องดิ้นรนสารพัด

เมื่อการใช้ชีวิตมันยากลำบากเช่นนี้ ท่านจึงสอนให้เราเร่งปฏิบัติตนเพื่อกำจัดกิเลสตัณหาอันเป็นสาเหตุแห่งการเกิด เพราะเมื่อไม่ต้องเกิดอีก ก็ไม่ต้องมาดิ้นรนกันอีกต่อไป แต่หนทางเดียวที่จะทำให้เราไม่ต้องมาเกิดอีกก็คือ พระนิพพาน เท่านั้น ดังนั้นต้องเร่งปฏิบัติตนให้ถึงพระนิพพานโดยเร็ว