อิจฺฉา หิ อนนฺตโคจรา “ความอยาก มีอารมณ์หาที่สุดมิได้เลย”

อิจฺฉา หิ อนนฺตโคจรา.

[คำอ่าน : อิด-ฉา, หิ, อะ-นัน-ตะ-โค-จะ-รา]

“ความอยาก มีอารมณ์หาที่สุดมิได้เลย”

(ขุ.ชา.ทุก. ๒๗/๙๔)

ตัณหา ได้แก่ ความทะยานอยาก อยากได้โน่นอยากได้นี่ อยากเป็นโน่นอยากเป็นนี่ อยากหลุดจากสภวาะโน่นนี่ ความอยากดังกล่าวนี้ เกิดขึ้นในจิตใจของสรรพสัตว์อยู่ตลอดเวลา ไม่เคยพอ ไม่เคยสิ้นสุด เมื่อวานเกิดแล้ววันนี้ก็เกิดอีก วันนี้เกิดแล้วพรุ่งนี้ก็จะเกิดอีก

ไม่มีใครสามารถคาดเดาได้ว่า ตัณหาคือความทะยานอยากนี้จะสิ้นสุดตรงไหน หรือจะจบลงเมื่อไหร่ แม้แต่แม่น้ำสายใหญ่ยังสามารถเต็มได้ด้วยน้ำฝนที่ตกลงมาอย่างไม่หยุดหย่อน แต่ตัณหาในใจสรรพสัตว์นั้น ไม่มีวันเต็ม

พระพุทธเจ้าทรงแสดงวิธีที่จะกำจัดตัณหาให้หมดสิ้นไปได้ คือการดำเนินตามอริยมรรคมีค์ ๘ ปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานตามแนวสติปัฏฐาน ๔ จนสามารถยังวิปัสสนาญาณให้เกิดขึ้นมาได้ครบถ้วนสมบูรณ์ เข้าถึงความเป็นอริยะขั้นสูงสุดแล้วเท่านั้น จึงจะสามารถทำลายตัณหานี้ให้สิ้นซากได้

ดังนั้น ผู้ที่ต้องการพ้นจากอำนาจของตัณหา คือต้องการทำที่สุดแห่งตัณหา ต้องปฏิบัติตามวิถีแห่งอริยมรรคมีองค์ ๘ ดังกล่าว ด้วยความเพียรพยายามอย่างยิ่งยวด เอาจริงเอาจัง ตั้งใจปฏิบัติจริง จึงจะสามารถบรรลุเป้าหมายได้ หนทางอื่นนอกจากนี้ไม่มี