อิจฺฉา โลกสฺมิ ทุชฺชหา.
[คำอ่าน : อิด-ฉา, โล-กัด-สะ-มิ, ทุด-ชะ-หา]
“ความอยาก ละได้ยาก ในโลก”
(สํ.ส. 15/61)
ตัณหา มี 3 ประการ คือ 1.กามตัณหา ความอยากในอารมณ์ที่น่าปรารถนาน่าพอใจ 2.ภวตัณหา ความอยากเป็นโน่นอยากเป็นนี่ 3.วิภวตัณหา ความอยากหลุดจากสภาวะบางอย่าง
ตัณหาทั้ง 3 ประการนี้ เป็นสิ่งที่เกาะติดอยู่ในใจสรรพสัตว์ทุกตัวตนมาตั้งแต่เกิด ยากนักที่จะสลัดออกให้หมดจากจิตจากใจได้ แม้จะตายจากโลกนี้ไปแล้ว ไปเกิดในภพใหม่ชาติใหม่ ตัณหาทั้ง 3 ประการนี้ ก็ยังตามติดไปไม่มีวันหลุดออกไปได้
การที่จะสลัดตัณหาออกจากใจได้หมดสิ้นนั้น จำเป็นจะต้องใช้วิธีพิเศษ คือการเจริญวิปัสสนาภาวนา ตามแนวทางสติปัฏฐาน 4 จึงจะสามารถสลัดตัณหาทั้งปวงให้หลุดจากจิตใจได้
ผู้ที่ต้องการสลัดตัณหาให้หมดสิ้น จึงจำเป็นที่จะต้องใช้ความเพียรพยายามอย่างมาก ในการปฏิบัติขัดเกลาตน ตามแนวสติปัฏฐานทั้ง 4 ประการ จนเกิดวิปัสสนาญาณ เข้าถึงภาวะความเป็นพระอริยะชั้นสูงสุด คือความเป็นพระอรหันต์เท่านั้น จึงจะกำจัดตัณหาให้หมดสิ้นไปได้
