อัตถะ 2 ประการ

อัตถะ แปลว่า อรรถ หรือ ความหมาย คือพระสูตรที่พระพุทธเจ้าตรัส ว่าโดยการแปลความหมายแล้ว มี 2 ประเภท คือ

1. เนยยัตถะ

เนยยัตถะ คือ พระสูตรซึ่งมีความหมายที่จะต้องไขความ คือต้องอธิบายความออกไปอีกเพื่อให้เข้าใจแจ่มแจ้ง ได้แก่ พระพุทธพจน์ที่ตรัสตามสมมติอันมีความหมายที่แท้จริงซ่อนอยู่อีกชั้นหนึ่ง เช่น ที่พระองค์ตรัสเรื่องบุคคล ตัวตน เรา เขา ตนเป็นที่พึ่งแห่งตน บุคคล 4 ประเภท เป็นต้น จะต้องอธิบายความหมายให้แจ่มแจ้งลงไปอีก

2. นีตัตถะ

นีตัตถะ คือ พระสูตรซึ่งมีความหมายที่แสดงชัดโดยตรงแล้ว หมายเอาพระพุทธพจน์ที่ตรัสโดยปรมัตถ์ซึ่งมีความหมายตรงไปตรงมาตามสภาวะอยู่แล้ว เช่น ที่พระองค์ตรัสว่า รูป เสียง กลิ่น รส เป็นต้น มีความหมายตรงอยู่แล้ว ไม่ต้องไขความต่อ