
มัจฉริยะ 5 ประการ
มัจฉริยะ แปลว่า ความตระหนี่ หมายถึง ความหวงแหน ความคิดกีดกันไม่ให้ผู้อื่นได้ดีหรือมีส่วนร่วม เมื่อบุคคลถูกมัจฉริยะครอบงำ จะเป็นคนใจแคบ เห็นแก่ตัว มัจฉริยะนั้นมี 5 ประการ คือ
1. อาวาสมัจฉริยะ
อาวาสมัจฉริยะ ตระหนี่ที่อยู่ ไม่อยากให้คนอื่นเข้ามาอาศัยอยู่ในที่อยู่ร่วมกับตน เช่น ภิกษุหวงเสนาสนะ ไม่อยากให้ภิกษุอื่นเข้ามาอาศัยอยู่ในสถานที่เดียวกันกับตน เป็นต้น
2. กุลมัจฉริยะ
กุลมัจฉริยะ ตระหนี่ตระกูล ไม่อยากให้ผู้อื่นเข้ามาเกี่ยวข้องกับตระกูลของตนหรือตระกูลที่เกี่ยวข้องหรือมีผลประโยชน์แก่ตน เช่น ภิกษุหวงตระกูลอุปัฏฐาก ไม่อยากให้ภิกษุอื่นมาเกี่ยวข้องกับตระกูลอุปัฏฐากของตน เพราะกลัวจะเสียลาภ เป็นต้น
3. ลาภมัจฉริยะ
ลาภมัจฉริยะ ตระหนี่ลาภ หวงแหนผลประโยชน์ ไม่อยากให้ผู้อื่นได้รับลาภหรือผลประโยชน์เช่นเดียวกับตน เช่น ภิกษุหาทางกีดกันไม่ให้ลาภเกิดขึ้นแก่ภิกษุอื่น เป็นต้น
4. วัณณมัจฉริยะ
วัณณมัจฉริยะ ตระหนี่วรรณะ มีความหมายเป็น 2 นัย
นัยที่ 1 วรรณะ หมายถึง สรีรวัณณะ ความงามแห่งร่างกาย ดังนั้น วัณณมัจฉริยะ จึงหมายถึง ความคิดที่ไม่อยากให้คนอื่นมีความงามทางร่างกายเหมือนตน หรือมีเสื้อผ้าอาภรณ์ที่งดงามเหมือนตน
นัยที่ 2 วรรณะ หมายถึง คุณวัณณะ คำสรรเสริญ ดังนั้น วัณณมัจฉริยะ จึงหมายถึง ความคิดที่ไม่อยากให้คนอื่นได้รับคำสรรเสริญเยินยอเหมือนอย่างที่ตนได้รับ
5. ธัมมมัจฉริยะ
ธัมมมัจฉริยะ ตระหนี่ธรรม หมายถึง หวงวิชาความรู้ และคุณพิเศษที่ได้บรรลุ ไม่ยอมสอนไม่ยอมบอกผู้อื่น กลัวเขาจะรู้เทียมเท่าหรือเกินตน
- ธรรมมีอุปการะมาก 2 ประการ
- ธรรมอันทำให้งาม 2 ประการ
- อริยบุคคล 2 ประเภท
- กาม 2 อย่าง
- เทศนา 2 ประการ (หมวดที่ 1)
- เทศนา 2 ประการ (หมวดที่ 2)
- ธรรม 2 ประการ (หมวดที่ 1)
- ธรรม 2 ประการ (หมวดที่ 2)
- ธรรม 2 ประการ (หมวดที่ 3)
- ธรรม 2 ประการ (หมวดที่ 4)
- สมาธิ 2 ประการ
- สุข 2 ประการ (หมวดที่ 1)
- สุข 2 ประการ (หมวดที่ 2)
- ทุกข์ 2 ประการ (หมวดที่ 1)
- ทุกข์ 2 ประการ (หมวดที่ 2)
- ทาน 2 ประการ (หมวดที่ 1)
- ทาน 2 ประการ (หมวดที่ 2)
- ปธาน 2 ประการ
- ภาวนา 2 ประการ
- เวปุลละ 2 ประการ
- สัจจะ 2 ประการ
- พระอรหันต์ 2 ประเภท
- อุปัญญาตธรรม 2 ประการ
- ธรรมคุ้มครองโลก 2 ประการ
- บุคคลหาได้ยาก 2 ประเภท
- กรรมฐาน 2 ประเภท
- ทิฏฐิ 2 ประการ
- นิพพาน 2 ประการ
- บูชา 2 ประการ
- ปฏิสันถาร 2 ประการ
- ปริเยสนา 2 ประการ
- ปาพจน์ 2 ประการ
- รูป 2 ประการ
- วิมุตติ 2 ประการ
- สังขาร 2 ประการ
- สุทธิ 2 ประการ
- กรรม 2 ประการ
- อันตา 2 ประการ
- ธุระ 2 ประการ
- บัญญัติ 2 ประการ
- ปัจจัยให้เกิดสัมมาทิฏฐิ 2 ประการ
- ฤทธิ์ 2 ประการ
- สังคหะ 2 ประการ
- ศาสนา 2 ประการ
- อัตถะ 2 ประการ
- เวทนา 2 ประการ