
นิมิต 3 ประการ
นิมิต แปลว่า เครื่องหมาย เครื่องกำหนด หมายถึง เครื่องหมายสำหรับให้จิตกำหนดในการเจริญกรรมฐาน หรือภาพที่เห็นในใจอันเป็นตัวแทนของสิ่งที่ใช้เป็นอารมณ์กรรมฐาน เพื่อเป็นอุบายผูกจิตให้สงบตั้งมั่น แบ่งเป็น 3 ระดับ ตามความละเอียดของสมาธิ คือ
1. ปริกัมมนิมิต
ปริกัมมนิมิต หรือ บริกรรมนิมิต คือ นิมิตแห่งบริกรรม นิมิตตระเตรียม นิมิตแรกเริ่ม หรือนิมิตที่ใช้บริกรรม หมายถึง สิ่งใดก็ตามที่กำหนดเป็นอารมณ์ในการเจริญกรรมฐาน เพื่อผูกจิตไม่ให้ฟุ้งซ่าน เช่น ดวงกสิณ ลมหายใจเข้าออก เป็นต้น อารมณ์ที่ใช้บริกรรมนั้นแหละ เรียกว่า ปริกัมมนิมิต
2. อุคคหนิมิต
อุคคหนิมิต คือ นิมิตที่ใจเรียน หรือนิมิตติดตา ได้แก่ ปริกัมมนิมิตหรืออารมณ์ที่ใช้บริกรรมนั่นแหละ ที่เพ่งหรือนึกกำหนดซ้ำ ๆ จนเห็นแม่นในใจ ปรากฏเป็นภาพชัดแจ้งในใจดุจเห็นชัดด้วยตา เช่น ดวงกสิณที่เพ่งจนติดตา หลับตาแล้วก็ยังเห็น เป็นต้น ภาพที่ปรากฏชัดในใจเช่นนี้ เรียกว่า อุคคหนิมิต
3. ปฏิภาคนิมิต
ปฏิภาคนิมิต คือ นิมิตเสมือน หรือ นิมิตเทียบเคียง ได้แก่ นิมิตที่เป็นภาพเหมือนของอุคคหนิมิตนั้น แต่เป็นสิ่งที่เกิดจากสัญญา เป็นเพียงอาการที่ปรากฏแก่ผู้ได้สมาธิ เป็นนิมิตที่แน่วแน่แนบสนิทในใจ จนสามารถกำหนดย่อหรือขยายได้ตามต้องการ นิมิตที่แนบสนิทในใจเช่นนี้ เรียกว่า ปฏิภาคนิมิต
ในนิมิตทั้ง 3 อย่างนั้น ปริกัมมนิมิตและอุคคหนิมิต ได้ในอารมณ์กรรมฐาน 40 คือ กสิน 10 อสุภะ 10 อนุสสติ 10 อัปปมัญญา 4 จตุธาตุววัตถาน 1 อาหาเรปฏิกูลสัญญา 1 และ อรูป 4 ส่วนปฏิภาคนิมิต จะเกิดขึ้นได้ในอารมณ์กรรมฐาน 22 คือ กสิณ 10 อสุภะ 10 กายคตาสติ 1 และ อานาปานสติ 1
- รัตนะ 3 (พระรัตนตรัย)
- คุณของรัตนะ 3 (คุณของพระรัตนตรัย)
- อาการที่พระพุทธเจ้าทรงสั่งสอน 3 อย่าง
- โอวาทของพระพุทธเจ้า 3 ข้อ
- ทุจริต 3 ประการ
- สุจริต 3 ประการ
- สมาธิ 3 ประการ (หมวดที่ 1)
- สมาธิ 3 ประการ (หมวดที่ 2)
- พระโสดาบัน 3 ประเภท
- อกุศลมูล 3 ประการ
- กุศลมูล 3 ประการ
- สัปปุริสบัญญัติ 3 ประการ
- อปัณณกปฏิปทา 3 ประการ
- บุญกิริยาวัตถุ 3 ประการ
- สามัญญลักษณะ (ไตรลักษณ์) 3 ประการ
- อกุศลวิตก 3 ประการ
- กุศลวิตก 3 ประการ
- อัคคิ 3 ประการ
- อัคคิปาริจริยา 3 ประการ
- อัตถะ 3 ประการ (หมวดที่ 1)
- อัตถะ 3 ประการ (หมวดที่ 2)
- อธิปไตย 3 ประการ
- อนุตตริยะ 3 ประการ
- อภิสังขาร 3 ประการ
- อาสวะ 3 ประการ
- กรรม 3 ประการ
- ทวาร 3 ประการ
- ญาณ 3 ประการ (หมวดที่ 1)
- ญาณ 3 ประการ (หมวดที่ 2)
- ตัณหา 3 ประการ
- ทิฏฐิ 3 ประการ
- เทพ 3 ประเภท
- ธรรมนิยาม 3 ประการ
- นิมิต 3 ประการ
- ภาวนา 3 ประการ
- ปริญญา 3 ประการ
- ปหาน 3 ประการ
- ปาฏิหาริย์ 3 ประการ
- ปิฎก 3 ประการ (ไตรปิฎก)
- พุทธจริยา 3 ประการ
- ภพ 3 ประการ
- วัฏฏะ 3 ประการ
- วิชชา 3 ประการ
- โลก 3 ประการ (นัยที่ 1)
- โลก 3 ประการ (นัยที่ 2)
- โลก 3 ประการ (นัยที่ 3)
- วิโมกข์ 3 ประการ
- วิเวก 3 ประการ
- สังขตลักษณะ 3 ประการ
- อสังขตลักษณะ 3 ประการ
- สังขาร 3 ประการ
- สัทธรรม 3 ประการ
- สมบัติ 3 ประการ
- ทานสมบัติ 3 ประการ
- สิกขา 3 ประการ
- โกศล 3 ประการ
- ทุกขตา 3 ประการ
- เทวทูต 3 ประการ
- ธรรม 3 ประการ
- บุตร 3 ประเภท
- ปปัญจะ 3 ประการ
- ปัญญา 3 ประการ
- ปาปณิกธรรม 3 ประการ
- ลัทธินอกพระพุทธศาสนา 3 ประเภท
- วิรัติ 3 ประการ
- เวทนา 3 ประการ
- สรณะ 3 ประการ
- สันโดษ 3 ประการ