
ภาวนา 3 ประการ
ภาวนา แปลว่า การเจริญ หมายถึง การเจริญกรรมฐานหรือการฝึกสมาธิขั้นต่าง ๆ แบ่งตามระดับความละเอียดประณีต เป็น 3 ระดับ คือ
1. ปริกัมมภาวนา
ปริกัมมภาวนา หรือ บริกรรมภาวนา ภาวนาขั้นบริกรรม การภาวนาขั้นตระเตรียม ภาวนาด้วยการบริกรรม ได้แก่ การถือเอานิมิตในสิ่งที่กำหนดเป็นอารมณ์กรรมฐาน เช่น เพ่งดวงกสิณ หรือกำหนดเอาลมหายใจที่กระทบปลายจมูกมาบริกรรมในใจ กล่าวคือการกำหนดบริกรรมนิมิตนั่นเอง นิมิตที่กำหนดนั้นก็จะปรากฏชัดในใจกลายเป็นอุคคหนิมิต จิตเป็นสมาธิขั้นต้นที่เรียกว่า ขณิกสมาธิ
2. อุปจารภาวนา
อุปจารภาวนา ภาวนาขั้นจวนเจียน หมายถึง การเจริญสมาธิขั้นเป็นอุปจารที่มีความละเอียดลึกกว่าขั้นปริกัมมภาวนา เกิดจากการเจริญสมาธิด้วยการบริกรรมจนเกิดเป็นอุคคหนิมิต จิตเป็นสมาธิแล้วก็กำหนดอุคคหนิมิตนั้นต่อไปจนกระทั่งแน่วแน่แนบสนิทในใจ เกิดเป็นปฏิภาคนิมิตขึ้น จากนั้นจิตจะตั้งมั่นเป็นอุปจารสมาธิ
3. อัปปนาภาวนา
อัปปนาภาวนา ภาวนาขั้นแน่วแน่ หมายถึง การเจริญสมาธิขั้นอัปปนา เป็นการเจริญสมาธิขั้นสูงสุด เกิดจากการกำหนดอุคคหนิมิต จนกระทั่งแน่วแน่แนบสนิทในใจ เกิดเป็นปฏิภาคนิมิตขึ้น แล้วเสพปฏิภาคนิมิตที่เกิดขึ้นแล้วนั้นสม่ำเสมอด้วยอุปจารสมาธิ จนบรรลุปฐมฌาน คือถัดจากโคตรภูขณะในฌานชวนะเป็นต้นไป ต่อแต่นั้นเป็นอัปปนาภาวนา
- รัตนะ 3 (พระรัตนตรัย)
- คุณของรัตนะ 3 (คุณของพระรัตนตรัย)
- อาการที่พระพุทธเจ้าทรงสั่งสอน 3 อย่าง
- โอวาทของพระพุทธเจ้า 3 ข้อ
- ทุจริต 3 ประการ
- สุจริต 3 ประการ
- สมาธิ 3 ประการ (หมวดที่ 1)
- สมาธิ 3 ประการ (หมวดที่ 2)
- พระโสดาบัน 3 ประเภท
- อกุศลมูล 3 ประการ
- กุศลมูล 3 ประการ
- สัปปุริสบัญญัติ 3 ประการ
- อปัณณกปฏิปทา 3 ประการ
- บุญกิริยาวัตถุ 3 ประการ
- สามัญญลักษณะ (ไตรลักษณ์) 3 ประการ
- อกุศลวิตก 3 ประการ
- กุศลวิตก 3 ประการ
- อัคคิ 3 ประการ
- อัคคิปาริจริยา 3 ประการ
- อัตถะ 3 ประการ (หมวดที่ 1)
- อัตถะ 3 ประการ (หมวดที่ 2)
- อธิปไตย 3 ประการ
- อนุตตริยะ 3 ประการ
- อภิสังขาร 3 ประการ
- อาสวะ 3 ประการ
- กรรม 3 ประการ
- ทวาร 3 ประการ
- ญาณ 3 ประการ (หมวดที่ 1)
- ญาณ 3 ประการ (หมวดที่ 2)
- ตัณหา 3 ประการ
- ทิฏฐิ 3 ประการ
- เทพ 3 ประเภท
- ธรรมนิยาม 3 ประการ
- นิมิต 3 ประการ
- ภาวนา 3 ประการ
- ปริญญา 3 ประการ
- ปหาน 3 ประการ
- ปาฏิหาริย์ 3 ประการ
- ปิฎก 3 ประการ (ไตรปิฎก)
- พุทธจริยา 3 ประการ
- ภพ 3 ประการ
- วัฏฏะ 3 ประการ
- วิชชา 3 ประการ
- โลก 3 ประการ (นัยที่ 1)
- โลก 3 ประการ (นัยที่ 2)
- โลก 3 ประการ (นัยที่ 3)
- วิโมกข์ 3 ประการ
- วิเวก 3 ประการ
- สังขตลักษณะ 3 ประการ
- อสังขตลักษณะ 3 ประการ
- สังขาร 3 ประการ
- สัทธรรม 3 ประการ
- สมบัติ 3 ประการ
- ทานสมบัติ 3 ประการ
- สิกขา 3 ประการ
- โกศล 3 ประการ
- ทุกขตา 3 ประการ
- เทวทูต 3 ประการ
- ธรรม 3 ประการ
- บุตร 3 ประเภท
- ปปัญจะ 3 ประการ
- ปัญญา 3 ประการ
- ปาปณิกธรรม 3 ประการ
- ลัทธินอกพระพุทธศาสนา 3 ประเภท
- วิรัติ 3 ประการ
- เวทนา 3 ประการ
- สรณะ 3 ประการ
- สันโดษ 3 ประการ