นิพพาน 2 ประการ

นิพพาน แปลว่า ความดับ หมายถึง สภาวะที่ดับกิเลสและกองทุกข์ได้อย่างสิ้นเชิงแล้ว ภาวะที่เป็นสุขสูงสุดเพราะไร้กิเลสไร้ทุกข์ เพราะดับทุกข์ได้ทั้งหมดแล้ว เป็นสภาวะที่เป็นอิสรภาพสมบูรณ์ นิพพานมีอยู่ 2 อย่าง คือ

1. สอุปาทิเสสนิพพาน

สอุปาทิเสสนิพพาน สภาวะที่ดับกิเลสแต่ยังมีเบญจขันธ์เหลือ หมายถึง นิพพานของพระอรหันต์ผู้ยังมีชีวิตอยู่ คือบรรลุเป็นพระอรหันต์แล้ว แต่ยังไม่เสียชีวิตนั่นเอง พระอรหันต์ แม้จะดับกิเลสได้หมดสิ้นเชิงแล้วก็จริง แต่ในขณะที่ยังมีชีวิตอยู่ ก็ยังต้องมีภาระในการบริหารขันธ์ 5 อยู่ ยังต้องฉันอาหาร นอนพักผ่อน เป็นต้น และยังต้องประสบกับความเปลี่ยนแปลงของร่างกาย เช่น มีโรคภัย เจ็บไข้ได้ป่วย เป็นต้น นิพพานของพระอรหันต์ผู้ยังมีชีวิตอยู่นี้เรียกว่า สอุปาทิเสสนิพพาน

2. อนุปาทิเสสนิพพาน

อนุปาทิเสสนิพพาน สภาวะที่ดับกิเลสและไม่มีเบญจขันธ์เหลือ หมายถึง นิพพานของพระอรหันต์ผู้สิ้นชีวิตแล้ว คือกิเลสก็ดับ เบญจขันธ์ก็ดับ ไม่ต้องมีภาระในการที่ต้องบริหารเบญจขันธ์อีกต่อไป

พระนิพพาน ถือเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนา พระพุทธเจ้าทรงบำเพ็ญบารมีมายาวนานหลายอสงไขย ก็เพื่อพระนิพพานนี้ เหล่าสาวกทั้งหลายที่สดับรับฟังพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้าและปฏิบัติตาม ก็เพื่อพระนิพพานนี้