วิริเยน ทุกฺขมจฺเจติ “คนล่วงทุกข์ได้เพราะความเพียร”

วิริเยน ทุกฺขมจฺเจติ.

[คำอ่าน : วิ-ริ-เย-นะ, ทุก-ขะ-มัด-เจ-ติ]

“คนล่วงทุกข์ได้เพราะความเพียร”

(ขุ.สุ. ๒๕/๓๖๑)

คำว่า ทุกข์ หมายถึง สภาพที่บีบคั้นให้เกิดความไม่สบายกายไม่สบายใจ เป็นสิ่งที่เกิดจากปัจจัยปรุงแต่งให้มีขึ้นมากบ้างน้อยบ้าง เป็นสภาพที่ทนได้โดยยาก

การที่จะกำจัดความทุกข์ให้หมดสิ้นไปได้นั้น จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องใช้ความเพียรพยายามในการปฏิบัติธรรมอันเป็นเครื่องกำจัดกิเลสตัณหาให้หมดไปจากจิตจากใจ

เพราะกิเลสตัณหานี่เองที่เป็นตัวทำให้เกิดทุกข์ ทุกข์จะมากหรือน้อยก็ขึ้นอยู่ที่ว่ากิเลสตัณหาอันเป็นต้นเหตุนั้นมีมากหรือน้อย

เจ้าชายสิทธัตถะเสด็จออกผนวชก็เพื่อแสวงหาทางดับทุกข์นี่เอง และพระองค์ได้ค้นพบทางดับทุกข์ ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แล้วนำสิ่งที่พระองค์ทรงตรัสรู้มาสอนพวกเราทั้งหลายที่เป็นสาวก ก็เพื่อให้พวกเราทั้งหลายพ้นจากความทุกข์นั่นเอง

และสิ่งที่พระองค์ทรงสอนคือ ให้เราทั้งหลายปฏิบัติตามหลักวิปัสสนากรรมฐานอันเป็นหนทางกำจัดกิเลสตัณหาออกจากจิตจากใจ ซึ่งเป็นหนทางเดียวที่จะกำจัดความทุกข์ได้อย่างถาวร

และสิ่งที่พระองค์ทรงสอนนั้น จะไม่สามารถทำได้เลย หากปราศจากความเพียร