ปญฺญาย ปริสุชฺฌติ.
[คำอ่าน : ปัน-ยา-ยะ, ปะ-ริ-สุด-ชะ-ติ]
“คนย่อมบริสุทธิ์ด้วยปัญญา”
(ขุ.สุ. 25/361)
ปัญญา คือความรอบรู้ในสรรพสิ่งตามความเป็นจริง ความรอบรู้หนทางแห่งความเสื่อมและความเจริญ ความรู้ในทุกข์ เหตุให้เกิดทุกข์ ความดับทุกข์ และหนทางแห่งความดับทุกข์
คนเราทุกคนที่เกิดมาบนโลกใบนี้ เมื่อเกิดมาแล้วเราเป็นปุถุชนโดยกำเนิด คือเป็นผู้มีกิเลสหนาปัญญาทราม เป็นผู้ที่ตกอยู่ภายใต้อำนาจของกิเลสโดยกำเนิด
การที่เราจะเป็นผู้บริสุทธิ์ผุดผ่องได้นั้น ต้องอาศัยความเพียรในการประกอบปัญญา นั่นคือการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน อันเป็นหนทางแห่งพระนิพพาน ตามคำสอนในพระพุทธศาสนา
เมื่อปฏิบัติวิปัสสนาอย่างจริงจัง จะทำให้เกิดวิปัสสนาญาณขึ้นมา วิปัสสนาญาณตัวนี้แหละคือปัญญาที่จะเป็นตัวกำจัดกิเลสอันเป็นเหตุมัวหมองให้เบาบางลงและหมดไปได้ในที่สุด ทำให้เรานั้นได้เข้าถึงความบริสุทธิ์หมดจดตามลำดับ และสุดท้ายจะสามารถหมดจดอย่างสิ้นเชิงคือเข้าถึงพระนิพพานได้