ปญฺญา หิ เสฏฺฐา กุสลา วทนฺติ “คนฉลาดกล่าวว่า ปัญญาแลประเสริฐสุด”

ปญฺญา หิ เสฏฺฐา กุสลา วทนฺติ.

[คำอ่าน : ปัน-ยา, หิ, เสด-ถา, กุ-สะ-ลา, วะ-ทัน-ติ]

“คนฉลาดกล่าวว่า ปัญญาแลประเสริฐสุด”

(ขุ.ชา.สตฺตก. ๒๗/๕๔๑)

ปัญญา คือ ความรู้ มีอยู่ ๒ ระดับ คือ โลกิยปัญญา ปัญญาในทางโลก ปัญญาที่ใช้ทำมาหากิน ปัญญาสำหรับเลี้ยงชีพ อย่างหนึ่ง และ โลกุตตรปัญญา ปัญญาเหนือโลก คือปัญญาของท่านผู้บรรลุธรรมขั้นสูง อย่างหนึ่ง

สิ่งทั้งหลายบรรดามีในโลกนี้ ท่านกล่าวว่า ปัญญาเท่านั้นเป็นสิ่งที่ประเสริฐที่สุด เพราะบุคคลทั้งหลายที่สามารถสร้างสิ่งที่มีประโยชน์ สร้างสิ่งที่ประเสริฐให้กับโลกนี้ เขาทำได้ก็เพราะอาศัยปัญญา

พระอริยบุคคลทั้งหลาย ท่านสามารถบรรลุธรรม นำตนให้พ้นจากทุกข์ ถึงสุขอันไพบูลย์คือพระนิพพานได้ ก็เพราะอาศัยปัญญา

ปัญญา คือสิ่งที่อำนวยให้บุคคลทั้งหลายในโลกนี้ได้บรรลุสิ่งที่มุ่งหวัง สำเร็จสมประสงค์ทุกอย่างได้ก็เพราะอาศัยปัญญา ดังนั้น ปัญญา จึงเป็นสิ่งที่ประเสริฐที่สุด

อย่างไรก็ตาม คำว่า ปัญญา ในพุทธศาสนสุภาษิตบทนี้ ท่านหมายเอาโลกุตตรปัญญา คือปัญญาเหนือโลก ปัญญาที่เป็นเครื่องทำลายกิเลสให้หมดไป เพราะปัญญาตัวนี้ เป็นสิ่งที่ทำให้มนุษย์เข้าถึงความสุขอันไพบูลย์ซึ่งเป็นความสุขที่ไม่กลับมาทุกข์อีก นั่นก็คือ พระนิพพาน