โกศล 3 ประการ

โกศล แปลว่า ความฉลาด หรือ ความเชี่ยวชาญ หมายถึง ทักษะหรือความสามารถทางด้านสติปัญญา แบ่งเป็น 3 ประการ คือ

1. อายโกศล

อายโกศล ความฉลาดในความเจริญ คือ ความรอบรู้ในทางเจริญและเหตุของความเจริญ รู้ว่าอะไรเป็นประโยชน์ อะไรคือความเจริญ วิธีใดที่จะทำให้เกิดประโยชน์ วิธีไหนที่จะทำให้ได้รับความเจริญ เป็นต้น

2. อปายโกศล

อปายโกศล ความฉลาดในความเสื่อม คือ ความรอบรู้ทางเสื่อมและเหตุของความเสื่อม รู้ว่าอะไรคือความฉิบหาย อะไรคือสาเหตุของความฉิบหาย แล้วหลีกเลี่ยงสิ่งนั้น ๆ เสีย

3. อุปายโกศล

อุปายโกศล ความฉลาดในอุบาย คือ ความรอบรู้วิธีการที่จะแก้ไขเหตุการณ์ และวิธีที่จะทำให้สำเร็จ เช่น เมื่อเกิดปัญหาขึ้น สามารถคิดหาทางแก้ไขได้ถูกต้องและทันการณ์ สามารถคิดหาวิธีทำกิจนั้น ๆ ให้สำเร็จลุล่วงได้ เป็นต้น